જાપાન

જાપાન

છેલ્લા બે વર્ષથી હું અમેરિકા અને કૅનેડામાં અલગ અલગ સ્થળોએ પૂરજોશમાં ફરી રહી છું. પણ, આ બંનેમાંથી એક પણ દેશનાં એક પણ સ્થળની મુલાકાતનાં અનુભવ ક્યારેય એટલા અલગ નહોતાં કે તેનાં વિષે લખવાનું મન થાય. મોન્ટ્રિયાલની છેલ્લી પોસ્ટ પછી હું લંડન, વાનકુવર, હ્યુસ્ટન (ટેક્સસ), ન્યૂ યોર્ક, ઓરલાન્ડો (ડિઝની વર્લ્ડ અને હેરી પોટર વર્લ્ડ) અને સિયાટલ ફરી. એ ઉપરાંત અમુક રોડ ટ્રિપ્સ પણ કરી. ફક્ત સ્થળો અને બેકગ્રાઉન્ડ બદલાતાં રહેતાં. તેની ફીલ હંમેશા સમાન રહેતી. નાનું શહેર કે ગામ હોય તો થોડું ઘણું જોવા કરવાનું, થોડી નેચરલ બ્યૂટી ને એવું બધું અને મોટું શહેર હોય તો એ જ બધું – કલા કારીગરી, નાઇટલાઇફ અને શહેરનાં જાણીતાં લેન્ડમાર્ક અને અટ્રેક્શન્સ. આ બધી ટ્રિપ લગભગ પાંચ દિવસ કરતાં ઓછાં સમય માટે થતી. જેમ રામ લીલા જોઈને આપણને થયું હતું કે, આનાં કરતાં તો દીપિકા પાદુકોણનો ચણિયા-ચોલી ફોટોશૂટ જોઈ લીધો હોત, તેવી જ લાગણી તમને એ શહેરો પરની પોસ્ટ્સ વાંચીને આવત.

ટ્રાવેલિંગની એક ઘરેડ પડી ગઈ હતી. એ ત્યારે બદલાઈ જ્યારે મેં મારી છેલ્લી જૉબ બદલી જેનાં માટે વિઝા અપ્રૂવ કરાવવા મારે અમેરિકાથી બહાર જવું પડે તેમ હતું. પહેલાં તો મેં જેટલૅગ સહન ન કરવો પડે એ માટે કૅનેડા કે મેક્સિકો જઈને કામ પતાવવાનું નક્કી કર્યું. જ્યારથી આ ટ્રિપની વાત થતી હતી ત્યારથી હું મારાં પાર્ટનર સેમને કહેતી હતી કે, મારી સાથે ચાલ. પણ, તેનું કઈં નક્કી નહોતું. એક વખત તેણે હસતાં હસતાં કહ્યું હતું કે, તું જાપાન જઈશ તો હું તારી સાથે આવીશ.

સમજો કે, આજે સોમવાર છે. પછીનાં અઠવાડિયે લૉન્ગ વીકેન્ડ છે એટલે ગુરૂ – શુક્ર રાજા છે અને બુધવાર આવતાં અઠવાડિયાનો કામનો છેલ્લો દિવસ છે. આજે મારો એક અગત્યનો કાગળ સહી થઈને આવી ગયો છે અને સરકારની એક વેબસાઈટ અનુસાર મને મેક્સિકોમાં આવતાં અઠવાડિયે અપોઈન્ટમેન્ટ મળી શકે તેમ છે. એટલે મેં મારા મેનેજરને કહ્યું છે કે, આવતાં બુધવારે મારાં કામનો છેલ્લો દિવસ હશે. હવે હું ખરેખર અપોઈન્ટમેન્ટ બુક કરવાનું શરુ કરું છું અને આ વેબસાઈટ પ્રમાણે મને મેક્સિકોમાં આવતાં મહિના સુધી કોઈ અપોઈન્ટમેન્ટ મળી શકે તેમ નથી. હું કૅનૅડાની તારીખો જોઉં છું અને મને ત્યાં આવતાં બે મહિના સુધી કઈં મળે તેમ નથી. સિડની પણ ત્રણ અઠવાડિયાની રાહ જોવી પડે તેમ છે. સોમવારની રાત પડે છે અને મને ત્રણમાંથી ક્યાંયે અપોઈન્ટમેન્ટ નથી મળતી. તો હું લંડન અને જાપાનની તારીખો જોઉં છું અને એ બંને જગ્યાએ મને 2-3 દિવસમાં અપોઈન્ટમેન્ટ્સ મળી શકે તેમ છે. મંગળવારે ફરીથી તારીખો જોઉં છું અને હજુ પણ તેમાં કોઈ જ ફેરફાર નથી થતો. હવે ખરેખર જાપાન કે લંડન જવાનું થાય તેવી શક્યતા હતી!

હજુ કંઇ નક્કી નહોતું પણ સેમે એ જાણતાં સાથે જ બુદ્ધિ દોડાવીને એ જ બપોરે જાપાનનાં વિઝા માટે અપ્લાય કરવા માટે કાગળ ભેગાં કર્યાં. ઍમ્બેસી સાડા ચારે બંધ થતી હતી અને તેની પાસે તેનાં મિત્ર આશુનું એડ્રેસ નહોતું જેની વિઝા અપ્લાય કરવા માટે તેને જરૂર હતી. જો એ ઍમ્બેસી બંધ થતાં પહેલાં અપ્લાય કરે તો તેને પાંચ દિવસ પછી તેનો પાસપોર્ટ પાછો મળે. જો ન કરી શકે તો તેને એક દિવસ વધારે રાહ જોવી પડે. મેં તેને એક રસ્તો એ સૂઝાડ્યો કે, કોઈ હોટેલનું ઍડ્રેસ એપ્લિકેશનમાં ભરી દે. પણ, બરાબર ચાર વાગ્યે આશુ ઊઠ્યો અને સેમની વિઝા એપ્લિકેશન મુકાઈ ગઈ! એ સાંજે તેનાં હાઉઝમેટ અને મારાં પણ મિત્ર – અભીએ અમને જણાવ્યું કે, એ પણ આવતાં અઠવાડિયે કામ માટે ટોક્યો જાય તેની પૂરી શક્યતા છે.

મંગળવારે રાત્રે અને બુધવારે દિવસે મને કંઇ જ જોવા કે બુક કરવાનો સમય નહોતો કારણ કે, કામ પર એક જરૂરી પ્રોજેક્ટ બુધવાર સાંજ સુધીમાં પતવાનો હતો એટલે એ ખતમ થયા પછી બુધવારે રાત્રે મેં ફરીથી તારીખો જોઈ અને અંતે ઓસાકા પર જ નમતું મૂક્યું. હવે એ અપોઈન્ટમેન્ટ માટે તમે પૈસા ન ભરો ત્યાં સુધી એ વેબસાઈટ તમને સૌથી પહેલી અવેલેબલ અપોઈન્ટમેન્ટ જ બતાવે, તેનાં પછીનું કૅલેન્ડર ન બતાવે અને એક વખત પૈસા ભર્યા પછી તમારે એ જ શહેરની એ જ એમ્બેસીમાં જવું પડે. મેં પૈસા ભરી દીધાં અને પછી જોયું તો ઓસાકાની આવતાં અઠવાડિયે મંગળવાર કે બુધવારની જ અપોઈન્ટમેન્ટ મળતી હતી. ગુરુ કે શુક્રની મળતી જ નહોતી. સમયનો ફરક વગેરે ઉમેરીને જોઈએ તો મારે બુધવારની અપોઈન્ટમેન્ટ માટે પણ સોમવારે તો નીકળવું જ પડે તેમ હતું. એ માટે મારે શુક્રવારે જ કામ પતાવવું પડે. અને ત્યાં સુધીમાં તો સેમનો પાસપોર્ટ પણ પાછો ન આવે. મને થયું માર્યાં! બુધવારની રાત તો થઈ પણ ગઈ હતી! હવે મારી પાસે બે ઓપ્શન હતાં. બેસ્ટ કેસમાં હું એ જ અઠવાડિયે કામ પતાવીને વીકેન્ડ પર જ નીકળી જાઉં અને પછીનાં અઠવાડિયે વિઝાનું બધું પતાવી દઉં અથવા એક અઠવાડિયા માટે મારી આખી પ્રોસેસ પાછળ ઠેલાય પણ મેનેજરને મેં શરૂઆતમાં જે શેડ્યુલ કહ્યું હતું એ જ શેડયુલ પર બધું પતે અને ત્યાં સુધીમાં સેમનો પાસપોર્ટ પણ પાછો આવી જાય પણ, એમ કરું તો હું નવું કામ શરૂ કરીને જે ક્રિસમસ બ્રેક લેવા ઈચ્છતી હતી એ ન લઈ શકું કારણ કે, નવા કામમાં પૂરતો સમય ન પસાર થયો હોય. મેં સેમને પૂછ્યું તો તેનો મત હતો કે, મારે તેનાં વિશે ન વિચારવું જોઈએ અને વહેલામાં વહેલું નીકળી જવું જોઈએ. રાત્રે બાર વાગ્યે મેં પહેલું કામ કર્યું મારા મેનેજરને મેસેજ કરવાનું. મેં તેને મારી પરિસ્થિતિ જણાવી અને પૂછ્યું કે, કામ પર કાલે કે પરમ દિવસે મારો છેલ્લો દિવસ હોય તો ચાલે? તેણે ધાર્યાં પ્રમાણે ગુરુવારે સવારે મને જણાવ્યું કે, મારે પોતાનાં માટે જે સૌથી સારું હોય એ જ કરવું અને તેનો મતલબ એવો હોય કે મારે આજે જ કામ છોડવું પડે તો તેમાં કોઈ વાંધો નહીં! બસ પછી તો એ જ દિવસે કામ પર બધો ખેલ આટોપીને મારી શનિવારની ટિકિટ પણ બુક થઈ ગઈ.

રાત્રે અમે મળ્યાં ત્યારે અભિએ અમને જણાવ્યું કે, તેનું આવતાં અઠવાડિયે ટોક્યો જવાનું પાક્કું થઈ ગયું. હવે અભી, હું, સેમનો ટોક્યો – નિવાસી મિત્ર આશુ (જે અભી અને મારો પણ મિત્ર બની ગયો હતો) અને તેની પત્ની શ્રી થોડાં તો થોડાં દિવસ પણ મળીને ટોક્યો જલસા કરવાનાં હતાં! મને પહેલેથી ખાતરી હતી કે, સેમ છેલ્લી ઘડીએ મગજ લડાવીને કઈંક ગોઠવી લેશે અને એવું જ થયું. તેણે પણ પોતાનો પ્લાન અંતે બનાવી જ લીધો.

ગુરુવારે મેં ટિકિટ બુક કરી અને શનિવારે હું પ્લેનમાં હતી. શુક્રવાર રાત સુધી મારી હોટેલ પણ બુક નહોતી થઇ. કારણ કે, બધાંનાં ફાઈનલ પ્લાન અમે શુક્રવાર સુધી નક્કી નહોતાં કર્યાં. અંતે નક્કી થયું કે, ઓસાકામાં હું રવિવારથી બુધવારની બપોર સુધી રહેવાની હતી. બુધવારે રાત્રે હું ટોક્યો પહોંચવાની હતી. સેમ ગુરુવારે બપોરે ટોક્યો લૅન્ડ થવાનો હતો અને અભી શુક્રવારે બપોરે. ત્યાર પછીનાં દસ દિવસ અમે થોડો સમય સાથે અને થોડો સમય અમારી રીતે અલગ ટ્રાવેલ કરવાનાં હતાં. આમ બહુ વખત પછી મને ટ્રાવેલિંગમાં એડવેન્ચર વાળી ફીલ આવી! :)

બાકીની વાત રાબેતા મુજબ to be continued …

તૈયારી

ઓસાકા, જાપાન

ગુરુવારે મેં તાબડતોબ મારું કામ આટોપ્યું. શુક્રવારે મેં નવી કંપનીનાં વકીલો પાસેથી મારાં વિઝા સંબંધી કાગળ એકઠાં કર્યાં અને ટ્રાવેલ સંબંધી થોડી ખરીદી કરી. એ આખું અઠવાડિયું ખૂબ પ્લાનિંગ અને દોડાદોડીમાં વીત્યું હતું એટલે નવી જગ્યાએ ટ્રાવેલ કરવાનો ઉત્સાહ જાણે મરી ગયો હતો. એટલે ચારેક વાગ્યા આસપાસ બધું બહારનું કામ પત્યા પછી જરા મૂડમાં આવવા માટે મેં પૅડિક્યોર કરાવ્યું અને પછી ઘરે પહોંચીને થોડું ઘણું પૅકિંગ કર્યું. પૅકિંગમાં જરા વિચારીને કરવું પડે તેમ હતું. મારે ફક્ત એક હૅન્ડ બૅગ લઇ જવી હતી જેથી જપાનમાં અંદર મુસાફરી કરવામાં સરળતા રહે અને મારે બધે બે-ત્રણ બૅગ ખેંચી ખેંચીને ન ફરવું પડે. જાપાનમાં હું કુલ પંદર દિવસ માટે રહેવાની હતી. ઓસાકા ચાર દિવસ અને પછી ટોક્યોમાં ઓછામાં ઓછા પાંચ દિવસ. એટલે ટોક્યોમાં ક્યારેક કપડાં ધોઈ શકાય એ ગણતરીએ મેં સાત દિવસનાં કપડાં લેવાનું નક્કી કર્યું. બે જીન્સ રિપીટ કરવાનાં અને પાંચ-છ જૂદા જૂદા ટી શર્ટ, લૅપટૉપ, ફોન અને નાની બૉટલોમાં થોડો નહાવા ધોવાનો સામાન બસ. એ રાત્રે અમે અમારાં જાપાન-નિવાસી મિત્ર આશુ અને તેની પત્ની સાથે ઓસાકા પછીનાં પ્લાન માટે વાત કરવી શરુ કરી. ત્યારે અમને જાપાન રેલ પાસ વિષે માહિતી મળી.

જાપાન રેલ પાસ (જે-રેલ પાસ) – ટૂરિસ્ટ માટે જાપાનની સરકારે આ પાસની યોજના કરી છે. તમે એક સમયે સાત દિવસ અથવા ચૌદ દિવસ માટે આ પાસ ખરીદી શકો. સાત દિવસ માટે ખરીદો તો લગભગ અઢીસો ડૉલર અને ચૌદ દિવસ માટે લગભગ સાડા ચારસો ડૉલરમાં આ પાસ મળે.એ પાસ સાથે તમે નિર્ધારિત સમય માટે ‘જાપાન રેલ (JR)’ દ્વારા સંચાલિત તમામ લોકલ ટ્રેન અને મોટાં ભાગની બુલેટ ટ્રેન (શિન્કાનસેન)માં કોઈ એક્સ્ટ્રા ચાર્જ વિના મુસાફરી કરી શકો. આ પાસ સાથે તમારે JR અને અમુક બુલેટ ટ્રેન્સની ટિકટ લેવા માટે અટકવું ન પડે. તમે એ બંનેનાં સ્ટેશન્સ પર ફક્ત તમારો પાસ દેખાડીને ફટાફટ આવ-જા કરી શકો. જાપાનમાં અંદર ફરવાનો સૌથી સરળ અને પ્રચલિત રસ્તો તેમની પબ્લિક ટ્રાન્સપોર્ટ સિસ્ટમ છે એટલે આ પાસ લેવાથી એક ટૂરિસ્ટ તરીકે મને ઘણો લાભ થાય. લાંબા સમય સુધી એવું હતું કે, આ પાસ તમને જાપાન સિવાયનાં દેશોમાં અમુક ટ્રાવેલ એજન્ટ્સ પાસેથી જ મળે. જાપાન પહોંચ્યા પછી એ પાસ મેળવવો એટલે લોઢાનાં ચણા ચાવવા જેવું કામ. ઓનલાઇન અમુક વેબસાઈટ પરથી એ પાસ મળે પણ એ તમારાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનાં એડ્રેસ પર જ પોસ્ટમાં આવે. તેની તત્કાલ ડીલીવરી પણ ઓછામાં ઓછા બે દિવસ પછી જ મળે.

મારા માટે એ પાસ મળી શકે તેનાં તમામ રસ્તા જાણે બંધ થઇ ગયા હતાં. શુક્રવારની રાત પડી ગઈ હતી અને શનિવારે અગિયાર વાગ્યાની તો મારી ફલાઇટ હતી. અમે જોયું તો એક લોકલ ટ્રાવેલ એજન્ટ જે જાપાન રેલ પાસ વેંચતો હતો, તેની ઓફિસ શનિવારે બંધ રહેતી હતી. સેમ મારા માટે પાસ લાવી શકે તેમ નહોતો કારણ કે, જાપાન પહોંચતાં સાથે જ ઍરપોર્ટ પર એ પાસ ઍક્ટિવેટ કરાવવો પડે જેનાં માટે મારાં પાસપૉર્ટની જરૂર પડે, જે તેની પાસે હોય નહીં. વળી શિન્કાનસેનની ઓસાકાથી ટોક્યો સુધીની એક મોંઘી મુસાફરી – જેનાં માટે મને આ પાસ કામ લાગે, એ તો મારે સેમનાં આવ્યાં પહેલાં જ કરવાની હતી. મને થયું મર્યા! મેં મારાં અમુક મિત્રોને આ વિષે વાત કરી. તેમાંનાં એકે મને એક વેબસાઈટ બતાવી જેનાં પરથી હું જાપાન રેલ પાસ ખરીદી શકું અને એ મને જાપાનમાં મારી પસંદગીની હૉટેલ પાર એ પાસની ડિલિવરી આપે. આ રસ્તો અમને સૌથી યોગ્ય લાગ્યો એટલે મેં તેનાં પરથી મારો પાસ લેવાનું શરુ કર્યું. ક્રેડિટ કાર્ડ ડીટેલ નાંખીને ખરીદી પૂર્ણ કર્યા પછી ફાઇનલ પેજ, જેનાં પર મને કન્ફર્મેશન મળવું જોઈએ એ પેજ પર મને 404 Error મળી.

મેં ઈ-મેલ ચેક કર્યો તો ત્યાં પણ કોઈ કન્ફર્મેશન નહોતું આવ્યું. એટલે મને થયું મારાં બ્રાઉઝરનાં ઍડ બ્લૉકર અને નોન-ટ્રેકર પ્લગિન ઘણી વખત થોડી બગવાળી વેબસાઈટ પર અમુક માહિતી અને સ્ક્રિપ્ટ્સ સરખી રીતે લોડ નથી કરતાં હોતાં. એટલે મેં મારાં ડીફોલ્ટ બ્રાઉઝરનાં બદલે એક અલગ બ્રાઉઝર પર ટિકિટ ખરીદવાનો પ્રયત્ન કર્યો. પણ કોઈ ફર્ક ન પડ્યો. પણ એ જ એરર આવી અને કોઈ કન્ફર્મેશન ન આવ્યું. મેં સૌથી પહેલાં મારું ક્રેડિટ કાર્ડ અકાઉન્ટ ચેક કર્યું અને કન્ફર્મ કર્યું કે, મારાં કાર્ડ પાર કોઈ ચાર્જ નથી આવ્યો. મને મારી જ મૂર્ખામી પર થોડો ગુસ્સો આવ્યો કે, ટેકનિકલી આટલી જાણકાર હોવા છતાં એ પાસ મેળવવાની આપાધાપીમાં મેં એ વૅબસાઇટ વિષે ઇન્ટરનેટ પર કોઈ શોધખોળ કર્યાં વિના, ફક્ત એક ભરોસાલાયક મિત્રએ વેબસાઈટ સજેસ્ટ કરી હતી એટલે તેનાં પર ભરોસો કરી લીધો. જે-રેલ પાસનું મિશન મેં ત્યાં જ આટોપ્યું અને જાપાન જઈને જે કઈં થઇ શકે એ કરવું બાકી છોડી દેવું એમ નક્કી કર્યું.

શનિવારે સવારે એરપોર્ટ પહોંચીને હું સિક્યોરિટી ચેકની લાઈનમાં ઊભી હતી. બાકીનાં બધાં કામ પતી ગયા હતાં અને હું બિલકુલ રિલેક્સ્ડ હતી એટલે મગજ થોડું સારું ચાલી રહ્યું હતું. મને વિચાર આવ્યો કે, ફરીથી એક વખત મારું ક્રેડિટ કાર્ડ અકાઉન્ટ ચેક કરી લેવું જોઈએ અને જોવું જોઈએ કે, પેલી વેબસાઈટ પરથી કોઈ ચાર્જ નથી આવ્યો. મેં જોયું તો તેનાં પાર સાડા ચારસો ડૉલરનાં બે પેન્ડિંગ ચાર્જ આવી ગયા હતાં અને બંનેની વિગતોમાં ‘જાપાન રેલ પાસ’ લખેલું હતું. મેં તરત જ બૅન્કમાં ફોન કર્યો અને કસ્ટમર સર્વિસ પરની સ્ત્રીને જણાવ્યું કે, આ બંને ટ્રાન્ઝેક્શન ફ્રોડ છે અને તેનું પ્રોસેસિંગ તરત જ રોકવાની વિનંતી કરી. એ સ્ત્રીએ મને જણાવ્યું કે, આવતા 24થી 48 કલાકમાં એ ટ્રાન્ઝેક્શન મારાં અકાઉન્ટમાંથી ચાલ્યા જવા જોઈએ. મેં તેની સાથે બે-ત્રણ વાર એ વાત કન્ફર્મ કરી કારણ કે, ધારો કે કઈં થાય અને બેન્ક મને ફોન દ્વારા સંપર્ક કરવાનો પ્રયત્ન કરે તો મારો ફોન નંબર તો જાપાનમાં ચાલુ ન હોય. તેણે મને ફરી ફરીને ખાતરી આપી કે, 24થી 48 કલાકમાં મારું કામ થઇ જશે એટલે મને થોડી ધરપત થઇ. ઓસાકાની ફલાઇટમાં બેસતાં સાથે જ મને થોડી નિરાંત થઇ અને મેં મૂવીઝ જોઈને બાર કલાક વિતાવ્યાં. મારાં જાપાનનાં મિત્રોએ મારાં માટે એક બહુ સારુ કામ કર્યું હતું અને મારી હૉટેલને ફોન કરીને તેમની ઍરપોર્ટથી હોટેલ સુધી પહોંચવા માટેની વ્યવસ્થાઓ જાણી લીધી હતી. કાન્સાઈ ઍરપોર્ટથી સવા કલાકની એક ટ્રેન લઈને મારે ઓસાકા સ્ટેશન પહોંચવાનું હતું. ઓસાકા સ્ટેશનની ‘સાકુરા-બાશી’ એક્ઝિટ પર મારી હૉટેલની કૉમ્પ્લિમેન્ટરી શટલ બસ લઈને હોટેલ પહોંચવાનું.

સાંજે સાડા ચાર આસપાસ મારી ફલાઇટ લેન્ડ થઇ. એરપોર્ટ પહોંચીને સૌથી પહેલું કામ મેં જે-રેલ પાસ વિષે તપાસ કરવાનું કર્યું. મને આરામથી જે-રેલ પાસનું કાઉન્ટર મળ્યું જયાં પાસપોર્ટ દેખાડીને હું આરામથી ચૌદ દિવસનો પાસ ખરીદી શકી. ત્યાં જ પાસ એક્ટિવેટ પણ થઇ ગયો અને તેણે મને ઓસાકા સ્ટેશન પહોંચવાનો રસ્તો પણ જણાવ્યો. પાસ કાઉન્ટરથી બહાર નીકળતાં જ બરાબર સામે JR સ્ટેશન હતું જયાંથી મારે ઓસાકાની ટ્રેન લેવાની હતી. જે-રેલ પાસ બતાવીને સહેલાઇથી હું અંદર પહોંચી અને યોગ્ય ટ્રેન પકડીને ઓસાકા તરફ પ્રયાણ કર્યું.

ઓસાકા

ઓસાકા, જાપાન

એરપોર્ટથી મારે ઓસાકા સ્ટેશન પહોંચવાનું હતું. ત્યાંની એક એક્ઝિટ પરથી મારે હૉટેલની શટલ લેવાની હતી. ત્યાં ટ્રેનમાં મને મારો સૌથી પહેલો જાપાનીઝ અનુભવ થયો. ટ્રેનમાં ઘણી બધી જગ્યાએ નાના ડિસ્પ્લે લગાવેલા હતાં જેનાં પર ટીવીની જેમ વારાફરતી અલગ અલગ જાહેરાતો ચાલતી હતી. જાહેરાતોનાં પોસ્ટર પણ લગાવેલા હતાં. દરેક જાહેરાત સંપૂર્ણપણે જાપાનીઝમાં હતી. એ ટ્રેનનો ડબ્બો જાણે નવી દુનિયામાં મારાં પ્રવેશનો દરવાજો હતો – સ્ટેશન 9-3/4 જેમ.

ઓસાકા સ્ટેશન ઉતારતાં જ ખૂબ બધી લાઇટ્સ અને ઘણાં બધાં લોકો જોવા મળ્યાં. આસપાસ લખેલું બધું જ જાપાનીઝમાં અને લોકોનો અવાજ પણ જાપાનીઝ જ સંભળાય. એટલું વળી સારું હતું કે, ત્યાં વિવિધ એક્ઝિટ અને હોટેલ તરફ ચિંધાડતાં સાઈન-બોર્ડ ઇંગ્લિશમાં હતાં.

મારી એક્ઝિટ તરફની સાઈન ફોલો કરતી હું આગળ વધી. પાંચેક મિનિટ ચાલી, પછી એસ્કેલેટરથી એક માળ ઉપર ચડી, ફરી થોડું ચાલી, એક બ્રિજ ક્રોસ કર્યો, ફરી એસ્કેલેટરથી નીચે ઉતરી, ત્યાં થોડું આગળ ચાલીને બે માળ નીચે ઉતરી, જમણી તરફ વળીને મારી એક્ઝિટ શોધવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ ત્યાંથી બહાર જવાનો રસ્તો તો ક્યાંયે દેખાતો નહોતો અને થોડું ધ્યાનથી જોયું તો ખબર પડી કે, નીચે હજુ એક માળ હતો એટલે જ્યાંથી આવી હતી એ તરફ પાછી ફરીને નીચે જવાનો રસ્તો શોધ્યો. સૌથી નીચેનાં માળ પર પહોંચ્યા પછી મારી એક્ઝિટ તરફનો રસ્તો દેખાડતી સાઈન ફોલો કરવાની શરુ કરી પણ દસેક મિનિટ ચાલ્યા પછી આગળ જે તરફ એરો લગાવેલો હતો એ તરફ ક્યાંયે મને એક્ઝિટ ન દેખાણી, ફક્ત એક દીવાલ આવી જ્યાંથી બહાર નીકળવાનો કોઈ રસ્તો નહોતો. થોડી વાર ત્યાં આસપાસ ચક્કર માર્યાં પછી મારી એક્ઝિટનાં નામવાળો એરો ફરીથી મળ્યો અને એ તરફ હું આગળ વધી. અંતે પાંચેક મિનિટ વધુ ચાલ્યા પછી મારાં નિર્ધારિત એક્ઝિટ ગેટ પર હું બહાર નીકળી અને ત્યાં સામે જ હોટેલનું નામ લખેલી બસ ઊભી હતી.

બસમાં બેસીને મને પહેલો વિચાર એ આવ્યો કે, મેં ઓસાકા સ્ટેશનની સાઈઝ ખૂબ અંડર-એસ્ટિમેટ કરી હતી. મારાં મનમાં હતું કે, બહુ બહુ તો એકઝિટ શોધીને બહાર નીકળતાં દસેક મિનિટ થશે. પણ, મને ઓછામાં ઓછી વીસથી પચીસ મિનિટ લાગી હતી. એટલું સારું હતું કે, સામાનમાં મારી પાસે ફક્ત એક મોટી હૅન્ડબેગ અને એક પર્સ હતાં અને વધુ કઈં નહોતું. પર્સમાં લેપટોપને કારણે એ થોડું ભારે થઇ ગયું હતું પણ બહુ વાંધો નહોતો આવ્યો. હોટેલ પહોંચતા જ મને આરામનો અનુભવ થવા લાગ્યો. લૉબી એકદમ સુંદર હતી અને રિસેપ્શનિસ્ટે થોડાં ભાંગેલા ઈંગ્લિશમાં મારી સાથે થોડી ઘણી વાત કરી.

મેં તેને જણાવ્યું કે, જો એ મને સારા વ્યૂવાળો કોઈ રૂમ આપી શકે તો આપે. તેણે તેની સિસ્ટમમાં જોઈને મને જણાવ્યું કે, સુંદર વ્યુવાળા સ્ટાન્ડર્ડ રૂમ તો બધાં બુક્ડ છે પણ તને લેડીઝ ફ્લોર પર રૂમ આપું તો ચાલશે? મને આશ્ચર્ય થયું. મેં આ લેડીઝ ફ્લોરનો અનુભવ ક્યારેય ક્યાંયે કરેલો નહોતો. આવામાં કદાચ મારી સાથે કોઈ પુરુષ હોત પણ ખરો તોયે હું કદાચ જિજ્ઞાસા સંતોષવા માટે એ રિસેપ્શનિસ્ટને હા પાડત. એ ફ્લોર પરનાં દરેક રૂમ ફક્ત સ્ત્રીઓને જ આપવામાં આવ્યા હતાં. ત્યાં સર્વિસ સ્ટાફ પણ સ્ત્રીઓ જ હતી અને કોઈ પણ પુરુષે જવાની મનાઈ હતી. એ ફ્લોરનાં દરેક રૂમમાં એક મૉઇસ્ચરાઇઝિંગ મશીન હતું જે તમે રાત્રે ચાલુ કરીને ઊંઘી શકો – જેનાં અસ્તિત્વ વિષે પણ મને એ દિવસ પહેલાં કોઈ જાણકારી નહોતી અને બાથરૂમમાં એ હોટેલની બે સ્ટાન્ડર્ડ ટોઇલેટ્રી (બોડી વૉશ, બોડી લોશન, શેમ્પૂ, કંડિશનર) બ્રાન્ડ્સ ઉપરાંત એક ત્રીજી ઑર્ગેનિક બ્રાન્ડ પણ હતી. આ જોઈને મને થયું આ લેડીઝ ફ્લોર તો આપણને ફાવી જાય તેવો છે! અને પછી એ રૂમની મોટામાં મોટી હાઈલાઈટ જોવા મળી. પડદા ખોલતાંની સાથે જ સામે અદભુત સ્કાયલાઇન જોવા મળી. મારો રૂમ ત્રેવીસમાં માળ પર હતો. તેનો રાતનો ફોટો તો મારા ભંગાર ફોન કેમેરા પર સારો નહોતો આવ્યો. પણ પછીનાં દિવસનો આ ફોટો જુઓ

એ સુંદર રૂમમાં ત્રણ રાત તો આરામથી નીકળી જાય તેમ હતી! હું ફ્રેશ થવા માટે બાથરૂમમાં ગઈ તો ત્યાં એ રાતનું છેલ્લું નોટ-સો-સરપ્રાઈઝ સામે હતું. ઑવર-એન્જીનીયર્ડ ટોયલેટ સીટ જેમાં સીટ વોર્મર ફેસિલિટી હતી. મને થોડું હસવું પણ આવ્યું અને સાથે સાથે એક નવી દુનિયામાં હોવાનો અહેસાસ પણ થયો. આ વિસ્મયની લાગણી મેં જાણે છેલ્લાં બે-ત્રણ વર્ષમાં ગુમાવી દીધી હતી અને અચાનક એ મને પાછી મળી હતી.

નાહીને મારી કઈં જ કરવાની કે વિચારવાની હાલત નહોતી. એ રાત્રે મેં હોટેલનાં રેસ્ટ્રોંમાં જ ડિનર કર્યું. તેમની પાસે વેજિટેરિયન ઓપ્શન બહુ ઓછાં હતાં એટલે જે એક સ્ટાર્ટર અને એક મેઈન કૉર્સ વેજ હતાં એ બે મેં મંગાવ્યાં. આટલી નામાંકિત હૉટેલમાં જમવાનું ખરાબ હોવાનાં ચાન્સ તો બહુ ઓછા હોય પણ એ, માઈન્ડ-બ્લોઇંગ પણ નહોતું. જમવાનું પતાવીને મેં એક બે કૉલ કર્યાં અને પછી ઊંઘવા તરફ પ્રયાણ કર્યું.

ઓસાકા – 2

ઓસાકા, જાપાન

રાત્રે જમવા દરમિયાન મારું ધ્યાન એક દરવાજા તરફ ગયું. એ રેસ્ટ્રોંનો મેઈન દરવાજો હતો જે, હોટેલ લૉબી અને મેઈન એન્ટ્રન્સથી થોડો દૂર હતો. જમીને મેં ત્યાંથી બહાર નીકળીને એક આંટો માર્યો અને જાણ્યું કે, ત્યાં એક નાનકડું તળાવ હતું જેમાં માછલીઓ તરતી હતી. કયાંકથી વહેતાં પાણીનો અવાજ આવતો હતો અને ખૂબ ઘેરી હરિયાળી જણાતી હતી. રાત્રે પ્રકાશ ઓછો હોવાને કારણે બગીચા અને તળાવનો વિસ્તાર જાણવો મુશ્કેલ હતો એટલે પછીનાં દિવસે સવારે મેં બહાર આંટો મારવાનું નક્કી કર્યું. એ હોટેલ એક પછી એક નવા નવા સરપ્રાઇઝ ખોલી રહી હતી. ઉપર મારાં રૂમમાં જઈને પલંગ પાસે મને એક મશીન દેખાયું. ઇન્સ્ટ્રક્શન તો બધી જાપાનીઝમાં લખેલી હતી પણ, મેં એક બે સ્વિચ ચાલુ બંધ કરી તો સમજાયું કે, એ હ્યુમિડિફાયર જેવું કઈંક હતું. મારે કોઈક વસ્તુ જોઈતી હતી એ માટે જ્યારે રૂમ સર્વિસની લેડી આવી (મારો ફ્લોર લેડીઝ ઓન્લી હોવાને કારણે ત્યાં આવતાં સફાઈ કામદાર અને રૂમ સર્વિસ માટે મોકલવામાં આવતાં તમામ માણસો સ્ત્રીઓ જ હતી.) ત્યારે મેં તેને પૂછ્યું, એ સાધનનો શું ઉપયોગ છે. તેણે મને ભાંગેલાં તૂટેલાં ઇંગ્લિશમાં સમજાવ્યું કે, એ મોં પાસે રાખીને ઊંઘવાથી મોઢાંની સ્કિન સોફ્ટ થઇ જશે. મને થોડું હસવું આવ્યું તો પણ કુતૂહલવશ મેં તેનો ઉપયોગ કર્યો.

એ રાત્રે થાક અને લાંબી મુસાફરીનાં કારણે મને ઊંઘ તો ખૂબ આવી પણ જેટલૅગનાં કારણે સવારે ઊંઘ વહેલી ઊડી પણ ગઈ. થોડી વાર પથારીમાં આમથી તેમ કરીને મેં ઊંઘવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ કંઈ મેળ ન પડ્યો એટલે સાતેક વાગ્યા આસપાસ હું ઊઠી ગઈ. ઊઠીને પહેલું કામ વેજિટેરિયન રેસ્ટ્રોંઝ શોધવાનું કર્યું. આસપાસનાં ફક્ત થોડાં ઇન્ડિયન રેસ્ટ્રોંઝ સર્ચ રિઝલ્ટમાં આવ્યાં અને બાકી આવી 3-4 જગ્યાઓ જે મારી હોટેલથી સારી એવી દૂર જણાતી હતી. આસપાસ ખાસ કઈં મળતું નહોતું. હવે આનું થિયરૅટિકલ કારણ મને ખબર તો હતું. પણ, પ્રેક્ટિકલી તેની અસર મને ત્યારે સમજાઇ (આને information અને wisdon વચ્ચેનો ફર્ક કહી શકો છો). જાપાનનું મોટાં ભાગનું ઇન્ટરનેટ જાપાનીઝ ભાષામાં જ છે. તમને જાપાનીઝ શબ્દો ખબર ન હોય તો બહુ લિમિટેડ ઇન્ફર્મેશન મળી શકે. એટલું વળી સારું છે કે, ત્યાંનાં ટ્રેન સ્ટેશન અને જોવાલાયક સ્થળો ઇંગ્લિશમાં નોંધાયેલાં છે એટલે એ ગૂગલ મેપ્સ પર અને ટ્રાવેલ બ્લોગ્સ પર શોધવામાં મુશ્કેલી ન થાય. બાકીની તમામ માહિતી – ખાસ જમવા બાબતની માહિતી મેળવવી એ લોઢાનાં ચણા ચાવવા બરાબર છે. જાપાન સી-ફૂડનો ચાહક દેશ છે. સુશીથી માંડીને ત્યાંનાં સ્ટ્રીટફૂડ સહિતની તમામ લોકલ વાનગીઓમાં બધે જ માછલી, ઑકટોપસ, સ્ક્વિડ વગેરેનું ખૂબ જોર. ત્યાં, જ્યાં લોકોને પૂરું ઇંગ્લિશ ન આવડતું હોય, ‘વેજિટેરિયન’ શબ્દ પણ ખબર ન હોય એવામાં વેજિટેરિયન જમવાનું રાખવાવાળા રેસ્ટ્રોં કેટલાં હશે એ તમે પોતે જ વિચારી લો.

ગૂગલ પર મેં જોયું કે, ઓસાકા સ્ટેશન પાસે થોડાં રેસ્ટ્રોંઝ દેખાતાં હતાં એટલે નાહીને એ તરફ જવાનું મેં નક્કી કર્યું. હોટેલથી ચાલતાં જઈએ તો એ સ્ટેશન પહોંચતાં લગભગ પંદર મિનિટ થાય. હૉટેલની શટલ લઈને પાંચ-દસ મિનિટમાં પહોંચી જવાય. પણ આપણને તો એ શહેર અને શહેરનાં લોકો જોવામાં રસ હતો એટલે ચાલીને જવા પર જ પસંદગી ઊતારવામાં આવી. પેલું તળાવ અને બગીચો મારાં મનમાંથી હજુ નીકળ્યાં નહોતાં. એટલે, મેઈન એન્ટ્રેન્સને બદલે મેં પાછળથી જવાનું નક્કી કર્યું. એ દિવસે થોડું ધાબડછાયું વાતાવરણ હતું અને આગલી રાત્રે જ વરસાદ પડ્યો હોય તેમ લાગતું હતું. બગીચામાં બધે જ માટીની સુગંધ આવતી હતી અને તળાવમાં માછલીઓ ખુશ લાગતી હતી. બગીચામાં હરિયાળી ખૂબ હતી પણ ફૂલો નહોતાં. એ સારાં એવા વિસ્તારમાં ફેલાયેલો હતો, વિશાળકાય નહોતો, છતાંયે અલગ તરી આવતો હતો કારણ કે, ત્યાં આસપાસ ફક્ત ઊંચાં ઊંચાં કોન્ક્રીટનાં બિલ્ડિંગ હતાં. મીલો પથરાયેલી નિર્જીવતા વચ્ચે નાનકડાં જીવ જેવું ધબકતું હતું. મારી હોટેલનાં બગીચામાંથી ચાલીને બહાર નીકળતાં તરત જ હું કોઈ ઓફિસનાં બેઝમેન્ટમાં ઘુસી ગઈ હતી. ત્યાં એક બે કાફૅ દેખાયાં પણ એ કઈં ઇન્ટરેસ્ટિંગ નહોતાં લાગતાં એટલે મેં કઈં ખાસ ધ્યાન ન આપ્યું. થોડે આગળ પહોંચીને એક સુંદર મોટું બધું ક્રિસમસ ટ્રી દેખાયું અને ત્યાં એક જૂની ગાડી રાખેલી હતી. ત્યાંથી જમણી બાજુ નજર કરતાં મને નાની નાની જૂની ગલીઓ જેવું કઈં દેખાયું અને તેમાં ખૂબ બધાં રેસ્ટ્રોં અને દુકાનો દેખાતી હતી જે બંધ હતી. એ દુકાનોનો બહારનો ભાગ જાણે વર્ષો જૂની કોઈ દુનિયામાં પહોંચી ગયાં હોય તેવો દેખાતો હતો. દૂકાનોની આસપાસ લોબીમાં પણ જૂનાં જાપાનનો એક સેટ ઊભો કરવામાં આવ્યો હતો. ચારે તરફ રેટ્રો પોસ્ટર લગાવેલા હતાં.

ત્યાં આંટો મારીને મને એ નાની દુકાનોમાં બેસીને કઈંક ખાવા પીવાનું પણ મન થયું પણ, ત્યાં કઈં જ ખુલ્લું નહોતું. બધાં હજુ તો રેસ્ટ્રોં સેટઅપ કરી રહ્યા હતાં. ત્યાંથી બહાર નીકળવાનો રસ્તો શોધતાં હું એક માળ ઉપર આવી. ત્યાં વળી એક અલગ જ દુનિયા હતી. ત્યાં જર્મની થીમ્ડ ક્રિસમસ માર્કેટ લાગેલી હતી. મારી હૉટેલ સહિત તમામ સ્થળોએ ક્રિસ્મસ ડેકોરેશન લાગી ગયાં હતાં. જાપાનમાં જર્મન ક્રિસ્મસ માર્કેટ જોઈને સ્વાભાવિક રીતે જ મને સૌથી પહેલો વિચાર એ જ આવ્યો જે સ્કૂલમાં થોડું ઘણું પણ ઇતિહાસ ભણેલી કોઈ પણ વ્યક્તિને આવે. શું ત્યારની એ રાજકારણી મૈત્રીની આ દેશમાં આટલાં વર્ષો પછી પણ અસર હશે? One can only wonder! ત્યાંથી ચાલીને હું ઓસાકા સ્ટેશન નજીક પહોંચી. ત્યાં ઘણાં બધાં લોકો સાઇકલ પર ફરતાં જોવા મળ્યાં. સાઇકલ પર આગળ ક્યૂટ બાસ્કેટ લગાવેલા હતાં, એ જોઈને મને સ્કૂલ યાદ આવી ગઈ. અમે બાસ્કેટમાં પાણીની બોટલ અને લંચ બૉક્સ લઈને જતાં. ફર્ક ફક્ત એટલો હતો કે, અમારી સાઇકલનાં રંગ તરણેતરનાં મેળા જેવા હતાં અને આ લોકોની સાઇકલ પેસ્ટલ કલરની હતી. અમારી સાઇકલ પર જયાં કેરિયર સ્પ્રિંગ રહેતી – જયાં અમે અમારી સ્કુલ બેગ ભરાવતાં, તેને બદલે અહીં ઘણી બધી સાઇકલોમાં પાછળ બાસ્કેટ લગાવેલા હતાં. એ બાસ્કેટમાં એક નાનું બાળક સમાઈ જતું અને એવી રીતે ઘણાં લોકોને મેં સાઇકલ પર પોતાનાં બાળક સાથે મુસાફરી કરતાં જોયાં. ત્યાં એક પછી એક કાફૅ આવવાં લાગ્યાં પણ ત્યાં બધે સ્ટાન્ડર્ડ અમેરિકન આઇટમ્સ જ દેખાતી હતી અને આપણો જાપાનમાં પહેલો દિવસ હતો એટલે આપણને તો કઈંક જાપાનીઝ ખાવું હતું. થોડું ચાલીને આગળ ગઈ ત્યાં તો દુકાનો ચાલુ થઈ ગઈ અને પછી એક ટનલ. દુકાન આપણાં જેવી જ પણ બધું જાપાનીઝ અક્ષરોમાં લખેલું!

ત્યાં સામે મને એક મૉલનો દરવાજો દેખાયો જેમાં રેસ્ટ્રોં હોવાની શક્યતા હતી એટલે હું ત્યાં પહોંચી. રેસ્ટ્રોંનું લિસ્ટ લાંબુ હતું. પણ, એક પણ ખુલ્લા નહોતાં. નીચે ફક્ત એક બે કાફે ખુલ્લાં હતાં.

ઉપરનાં રેસ્ટ્રોં અગિયાર વાગ્યે ખુલતાં હતાં. ત્યારે સાડા દસ જેવું થયું હતું અને મને કકડીને ભૂખ લાગી હતી. છતાંયે કઈંક યુનીક ખાવાનો મોહ છૂટતો નહોતો. મેં રેસ્ટ્રોંઝવાળો માળ ખુલવાની રાહ જોઈ અને ત્યાં સુધી એક રૅન્ડમ જગ્યાએ હોટ ચૉકલેટ પીધી. અગિયાર વાગ્યે રેસ્ટ્રોં ફ્લોર ખૂલ્યો અને હું ઉપર ગઈ ત્યારે પણ કઈં મળ્યું તો નહીં જ. નીચે એક હિન્દુસ્તાની જગ્યા જેવું કંઇક દેખાયું પણ એ ફક્ત મૃગજળ સાબિત થયું. તેમનાં મેન્યુ માં ખાસ કંઇ વેજીટરિયન હતું નહીં.

એ નહોતું મળવાનું એ મારે પહેલાં જ સમજી જવાની જરૂર હતી. પણ, અમારાં બા કહેતાં એ નિયમ પ્રમાણે ‘વાર્યા ન વળે એ હાર્યા વળે’. અમે પણ હાર્યાં અને અંતે પહેલા જોયેલાં ત્રણ અમેરિકન કાફૅમાંનાં એકમાં જઈને કઈંક ખાવાનું પામ્યાં. એ શહેરનો મેજર મૉલ હતો અને લગભગ આખો ખાલી હતો! અને આવડો મોટો મૉલ અગિયાર વાગ્યા સુધી ખુલે નહીં?! આવું તે કેવું?

થોડું ખાવાનું પેટમાં ગયું પછી બ્રહ્મજ્ઞાન લાધ્યું કે, એવું તે એવું. આ બિલકુલ નવી જગ્યા છે. તેની પોતાની એક રીત છે અને પોતાનાં નિયમો છે અને ટ્રાવેલિંગ આપણને એ જ યાદ અપાવવા માટે બન્યું છે કે, નિયમો બધે સરખાં નથી હોતાં. સવારે સાત વાગ્યે રાજકોટમાં બજરંગનો ઝારો પડે અને દુકાનો દસ પહેલાં ન ખુલે, સવારે છ-સાડા છ વાગ્યેઑસ્ટ્રેલિયામાં કાફેઝ ખુલે અને દુકાનો રાત્રે નવ વાગ્યે બંધ થઇ જાય, સાન ફ્રાન્સિસ્કોનાં મેજર બિઝનેસ ડિસ્ટ્રિક્ટમાં વ્યવસ્થિત બે રેસ્ટ્રોં પણ ન હોય તેવું પણ બને, તો એક દુનિયા આવી પણ હોઈ જ શકે ને, જ્યાં સવારે અગિયાર પહેલાં દુકાનો ન ખુલતી હોય!

ઉત્તર ભારત રોડટ્રિપ – ૧

ભારત

આગલી પોસ્ટમાં જણાવ્યું એ પ્રમાણે માર્ચમાં અચાનક જ અમે ઉત્તર ભારત ફેમિલી રોડ-ટ્રિપ કરી હતી. ટાઈમિંગની દ્રષ્ટિએ એ ટ્રિપ એકદમ પરફેક્ટ હતી. માર્ચ એટલે લગભગ વસંતની શરૂઆત થઇ ગઈ હોય. વળી, સ્કૂલી બચ્ચાંઓની પરીક્ષાઓ શરુ થઇ ગઈ હોય અથવા તો ખૂબ નજીક હોય એટલે ફરવા જવાવાળા બહુ ઓછા હોય.આમ, વાતાવરણ ખુશનુમા અને ભીડ ઓછી તેવું બને. વળી, ફેમિલિ ટ્રિપ હોય એટલે આમાં પડશે તેવા દેવાશે ન ચાલે. બુકિંગ વગેરેનો છેલ્લી ઘડીએ સામાન્ય કરતાં ત્રણ ગણાં પૈસા આપ્યા વિના મેળ ન પડે. પણ, સમય અમારા પક્ષમાં હતો એટલે બધું એક સાંજે 2 કલાકમાં જ નક્કી થઈને બુક પણ થઇ ગયું. રાજકોટથી અમદાવાદ ટ્રેન અને અમદાવાદથી ટ્રેન બદલીને પઠાનકોટ સુધીની અમારી સફર હતી. ત્યાર પછી પઠાનકોટથી ડલ્હૌઝી, ધરમશાલા અને અમૃતસરથી દિલ્હી એરપોર્ટ સુધી પ્રાઈવેટ ટેક્સીમાં, દિલ્લીથી અમદાવાદ વિમાન-યાત્રા અને અમદાવાદથી રાજકોટ બસ. તમામ બુકિંગની જવાબદારી ટૂર એજન્ટની હતી જેથી અમને ક્યાંય કંઈ તકલીફ ન પડે. બધી જ જગ્યાએ એડવાન્સ બુકિંગ અને સ્કેડ્યુલ. જો કે, ડેસ્ટીનેશન પર પહોંચી ગયા પછી અમારે કઈ રીતે દિવસ પસાર કરવો એ સમગ્રપણે અમારા હાથમાં હતું. એટલે, આ ટૂર સેમી-પ્લાન્ડ કહી શકાય.


રાજકોટથી અમદાવાદ જવા માટે અમારે વહેલી સવારે 5 વાગ્યે ઘરેથી નીકળવાનું હતું. રાબેતા મુજબ આગલી રાત્રે મોડેથી પેકિંગ કરવાનું શરુ કર્યા છતાં સવારે મારી બે બેગ્સ પેક થઈને તૈયાર હતી અને હું શાંતિથી કોઈ ઘાય-ઘાય કર્યા વિના આટા મારતી ‘તી. જ્યારે, મમ્મી 3 દિવસથી પેકિંગ શરુ કર્યું હોવા છતાં અંધાધૂંધીમાં હતી.  મને તો ખેર બહુ ફરક નહોતો પડતો તેનાંથી પણ પપ્પાની અકળામણ હાસ્યાસ્પદ હતી. હું તો ફક્ત બંનેમાંથી એકેની (ખાસ મમ્મીની) હડફેટે ન આવી જાઉં તેનું ધ્યાન રાખતી હતી પણ પપ્પાને મમ્મી ટિકિટ ભૂલી ન જાય તેની ચિંતા હતી. કદાચ તેણે મમ્મીને બે-ત્રણ વાર પૂછ્યું પણ હતું. અંતે અમે ટ્રેન-સ્ટેશન પહોંચ્યા અને પપ્પાએ મમ્મીને ટિકિટ્સ કાઢવાનું કહ્યું અને પત્યું! પાંચેક મિનિટ શોધ્યા પછી પણ ટિકિટ્સ ન મળી. ટ્રેન આવવાને થોડી જ વાર હતી એટલે પપ્પા ઘરે જઈને પાછાં આવી શકે તેટલો સમય નહોતો. આગલા દિવસે મારી એક ફ્રેન્ડ અમારા ઘરે રોકાઈ હતી અને અમે નીકળ્યા ત્યારે તે મારા ઘરે ઊંઘતી હતી. અમે તેને સવારે બારણું ખેંચીને નીકળવાનું કહી રાખ્યું હતું. અંતે તેને જગાડવાનું નક્કી કર્યું અને વિચાર્યું કે, તેને કહીએ કે આવીને ટિકિટ આપી જાય. મેં તેનો નંબર ડાયલ કર્યો અને તરત જ મમ્મી બોલી “મળી ગઈ. આ રહી” અને પછી તો અમે ફટાફટ પ્લેટફોર્મ પર પહોંચ્યા અને પાંચ મિનિટમાં તો ટ્રેન આવી પણ ગઈ. પછી તો અંદર જઈને ગોઠવાઈએ ત્યાં સુધી કોઈ કંઈ બોલ્યું નહીં અને પછી મમ્મી ઊંઘી ગઈ અને થોડો સમય ગોસિપ કરીને હું અને પપ્પા પણ ઊંઘી ગયા.

આપણી ટ્રેનોમાં એસી ડબ્બાઓનાં કાચ ટીલ્ટેડ હોય છે એટલે સવાર પડ્યા પછી પણ સૂરજ કેટલો માથે ચડ્યો એ તો ખબર જ ન પડે અને વહેલી સવારનો નજારો માણવાનું તો ભૂલી જ જાઓ. એક પણ રંગ સરખા દેખાય જ નહીં. બધું જ કથ્થાઈ લાલ! પણ, તેનાંથીયે વધુ ત્રાસદાયક એક વસ્તુ હતી એ અમારી સામે બેઠેલાં કોઈ દૂંદાળા વેપારી. વોલ્યુમ કંટ્રોલ નામની કોઈ વસ્તુ જ નહીં (ગળામાં પણ નહીં અને ગેજેટ્સમાં પણ નહીં) અને ડબ્બો એમનાં બાપનો હોય તેમ એકદમ ઊંચા અવાજમાં તેમણે પોતાની ટેબ્લેટ પર ભજન શરુ કર્યાં. પાછું એમને કંઈ કહી તો શકાય જ નહીં આપણાંથી નહીંતર સામે આપણે લેવાઈ જઈએ . એટલે સહેલામાં સહેલા રસ્તે મેં પપ્પા આગળ બળાપો ઠાલવ્યો અને અમે બંને થોડું હસ્યા. બાકી તેમનો ગોકીરો અમદાવાદ સુધી બંધ ન થયો. અંકલ! ભગવાને  હેડ-ફોન્સ તમને જોઈએ એ જોઈએ ત્યારે, અન્યોને નડ્યા વિના, સાંભળી શકો તેનાં માટે જ બનાવ્યા છે તો વાપરો ને! (આ વાંચતા તમામ અંકલ અને આન્ટીઓ માટે જનહિતમાં જારી) અંતે અમે અમદાવાદ પ્લેટફોર્મ પર ઊતર્યા અને પછીની ટ્રેન જ્યાં આવવાની હતી ત્યાં પહોંચીને તેની રાહ જોવા લાગ્યા. લગભગ ચાર કલાક જેટલી રાહ જોવાની હતી. પઠાનકોટવાળી ટ્રેનમાં ચડીને પછી શાંતિ જ રહેવાની હતી એક દિવસ સુધી એટલે અમે ત્રણે તેની કાગડોળે રાહ જોઈ રહ્યા હતાં.

સેકન્ડ ટીયર એસીમાં બેસવાનો સૌથી મોટો ફાયદો એ કે, બગીનાં દરવાજા પર ભીડ ન હોય. અમારું કમ્પાર્ટમેન્ટ બરાબર દરવાજેથી અંદર જતાં સૌથી પહેલું જ હતું. એ આખી મુસાફરી મેં મારી સીટ કરતાં દરવાજા પર વધુ કરી છે. સાંજ પડતી જોવાનો અને સાંજ પડી ગયા પછી પણ લગભગ અડધી-પોણી કલાક રહેલું અજવાળું રાજસ્થાનની ધરતી પરથી પસાર થતાં જોવાનું અદભુત હતું. ઉજ્જડ ખુલ્લા મેદાનો પરથી ચોખ્ખી દેખાતી ક્ષિતિજ પર વાદળ વિનાનાં આકાશમાં સૂર્ય બહુ સુંદર રીતે આથમ્યો હતો. પપ્પા એકાદ વખત બહાર આવ્યા હતાં અને બાકી એક અંકલ મારાં સામેનાં દરવાજે આવતા-જતા રહેતાં. પણ, તેઓ નિરુપદ્રવી હતાં એટલે શાંતિમાં ખલેલ ન પડતો. હું આકાશ સાવ કાળું થઇ ગયા પછી અંદર ગઈ. અમારા કમ્પાર્ટમેન્ટમાં રાત સુધી અમારા પરિવાર સિવાય કોઈ નહોતું. પણ, રાત્રે એક રાજસ્થાની પરિવાર એક સ્ટેશનથી ચડ્યો હતો. તેઓ પ્રમાણમાં મોડા ચડ્યા હોવાથી ત્યારે બહુ વાત કરવાનો સમય નહોતો. તેમની સાથે એક નાનું બાળક હતું અને તેમની બંને બર્થ ઉપર હોવાથી અમારી નીચેની એક બર્થ અમે તેમની સાથે બદલી લીધી. પછી તો બધાં ઊંઘી જ ગયા.

વહેલી સવારે બધાં ઊઠ્યા પછી તેમની સાથે વાત થવા લાગી. તેઓ બેંગ્લોર વસેલાં રાજસ્થાની વ્યાપારી પરિવારમાંથી હતાં. એ ભાઈ કંઈ વ્યવસાય કરતાં હતાં અને તેમનાં પત્ની ગૃહિણી હતાં. સાથે દોઢેક વર્ષની એક દિકરી હતી. મારો મુકામ તો જો કે એ આખો દિવસ લગભગ દરવાજા પર જ રહ્યો હતો. એ વહેલી સવારે મેં પંજાબની ટિપીકલ ધુમ્મસી સવારનો લ્હાવો માણ્યો હતો અને પછી તો ખુલ્લા ખેતરોમાંથી ટ્રેન પસાર થતી. ટ્રેનનો રસ્તો બહુ જ સીનિક હતો! હજુ ઠંડીનું જોર હતું એટલે ભરબપોરે પણ તાપ આકરો નહોતો. વચ્ચે એક વખત કોઈ નદી પર ખૂબ ઊંચા પુલ પરથી ટ્રેન પસાર થઇ રહી. ત્યારે તો બંને બાજુનાં હેન્ડલ પકડ્યા હોવા છતાં નીચે જોતાં મારું હૈયું થડકી ગયું હતું. નાના ગામોમાંથી ટ્રેન પસાર થતી ત્યારે ઘણી જગ્યાઓએ તો એમ લાગતું કે, હમણાં હાથ લાંબો કરીએ એટલે પેલાં ઘરને અડકી જવાશે. પંજાબમાં ઘરો પર પાણીની ટાંકીઓ નાના ફૂટબોલ આકારની, બાજ પક્ષીનાં આકારની, નાના ઘર, એરપ્લેન વગેરે વિવિધ આકારોની હતી! એ જોઇને પપ્પા અને મને બહુ ગમ્મત પડેલી. વસ્તીઓમાંથી ગાડી પસાર થતી ત્યારે ઘણાં છોકરા-છોકરીઓને મેં મારી તરફ આંગળી ચીંધીને કૈંક કહેતા જોયા હતાં. અને પછી તેમને ભાન થતું કે હું તેમની સામે જોઉં છું એટલે અમે એકબીજા સામે જોઇને હસતાં. મને હજુ નથી ખબર પડી કે, તેમને શું નવું લાગ્યું હશે. દરવાજા પર સતત ઊભા રહીને થોડો થાક કદાચ લાગ્યો હતો. પણ, જે નજારા જોવા મળ્યા પંજાબની પ્રાકૃતિક સમૃદ્ધિનાં તે અભૂતપૂર્વ છે.તેનાં ફોટોઝ આ શ્રેણીની અંતિમ ફોટો-પોસ્ટમાં મૂકીશ. (‘સિડની’ વખતે કર્યું હતું તેમ. જૂના જોગીઓને યાદ હશે.)

વચ્ચે વચ્ચે જ્યારે એકસરખા જ દ્રશ્યો આવતાં ત્યારે અથવા તો તરસ લાગે ત્યારે હું થોડી વાર અંદર સીટ પર જતી. થોડી વાર અમસ્તી જ બધાં સાથે બેસવા માટે પણ ગયેલી અને પછી કંટાળીને ફરી બહાર. બંને રાત્રે જમ્યા પછી હું મારી સાઈડ સીટનો પડદો પાડીને રીડીંગ લાઈટ ચાલુ કરીને વાંચતી એટલે બીજા કોઈને પ્રકાશને કારણે ખલેલ ન પડે. મેં સાથે ત્રણ બૂક્સ લીધેલી. ‘ચંદ્રકાંત બક્ષીની શ્રેષ્ઠ ટૂંકી વાર્તાઓ’, કનૈયાલાલ મુનશીની ‘પૌરાણિક નાટકો’ અને જાવેદ અખ્તરનો કાવ્યસંગ્રહ ‘લાવા’. તેમાં ટ્રેન-મુસાફરીની મારી સાથી તરીકે મેં ટૂંકી વાર્તાઓ પસંદ કરી હતી.  અંતે મોડી બપોરે અમે પઠાનકોટ સ્ટેશન ઊતરીને બહાર નીકળ્યા, ત્યાં અમારા ટેક્સી ડ્રાઈવર ‘રૂમી’  સાથે અમારી મૂલાકાત થઇ અને અમે અમારાં પહેલા મુકામ – ડલ્હૌઝી તરફ પ્રયાણ કર્યું…