તો થયું એવું કે, ગયા વર્ષે મેં એક કોન્ફરન્સ અટેન્ડ કરી હતી. ત્યાં ઘણી કંપનીઓએ પોત-પોતાનાં સ્ટોલ નાંખેલા હતાં અને લકી-ડ્રો રાખ્યા હતાં. હવે, ક્યારેય ન બને ને એ દિવસે અચાનક જે એક કંપનીને મેં મારું બિઝનેસ કાર્ડ આપ્યું હતું તેમનાં ડ્રોમાં હું એક  એક્સપીરિયંસ પ્રોવાઈડર કંપની – ‘રેડબલૂન’નું ગિફ્ટ વાઉચર જીતી. વાઉચર નાનું-સૂનું પણ નહોતું એટલે હું એકને બદલે બે એક્સપીરિયંસ લઈ શકી. મારો પહેલો એક્સપીરિયંસ હતો પર્થનાં એક જાણીતાં સ્કલ્પ્ટર સાથે સ્કલ્પ્ટિંગ (મૂર્તિકળા)નાં બે ક્લાસ, જે મેં આ વર્ષે એપ્રિલમાં અટેન્ડ કર્યા. બીજા એક્સપીરિયંસ તરીકે મેં વેઇવ રોક નામની ખૂબ રસપ્રદ દેખાતી પણ મેં બહુ ચર્ચા ન સાંભળેલી એવી જગ્યાની ડે-ટ્રિપ કરવાનું નક્કી કર્યું. વાઉચર ત્યારે ને ત્યારે ન વાપર્યું, વસંતઋતુ માટે બાકી રાખ્યું. દિવસ પણ નક્કી ન કર્યો કારણ કે, વસંતમાં પણ વરસાદનાં ઝાપટા પડે તેવું બને અને મારે બ્રાઈટ-સની ડે પર જ જવું ‘તું. વાઈલ્ડ ફ્લાવર્સ ત્યારે જ જોવા મળે.

પહેલી સપ્ટેમ્બર ઓસ્ટ્રેલિયામાં ઓફિશિયલી સ્પ્રિંગનો પહેલો દિવસ હતો.  પહેલું અઠવાડિયુ તો દરેક દિવસે મેઘરાજ મૂશળધાર વરસ્યા અને બદલતી ઋતુએ બિમાર પણ કરતાં ગયાં. પણ, ગયા બુધવારે મેં રાબેતા મુજબ ગૂગલ પર પછીનાં એક અઠવાડિયાની તાપમાનની આગાહી જોઈ અને જોયું કે, ગયા રવિવારે છેલ્લાં ૪ મહિનાનું સૌથી વધુ તાપમાન હોવાનું હતું. ૨૪ ડિગ્રી અને રવિવાર મને મગજમાં બેસી ગયાં. એક દિવસ જવું જ છે કે નહીં એ નક્કી કરવા માટે રાખ્યો અને ગુરુવારે થઇ ગયું બુકિંગ કન્ફર્મ. રવિવારે સવારે પોણાં આઠ વાગ્યે મારે ‘વેઇવ રોક, યોર્ક, વાઈલ્ડ ફ્લાવર્સ અને ઓસ્ટ્રેલિયન એબોરીજીનલ કલ્ચર’ ટૂર માટે ‘પર્થ કન્વેન્શન સેન્ટર’ પહોંચી જવાનું હતું. ત્યાં પોણાં આઠ સુધીમાં પહોંચવા માટે મારે ઘરેથી સાત વાગ્યે નીકળી જવું પડે. રમૂજ તો એ વાતની હતી કે, સવા સાતે તો હું મારાં સામાન્ય વર્ક-ડે પર ઊઠતી હોઉં છું અને આ ટૂર માટે તો મોડામાં મોડું સાડા-છએ ઊઠવાનું હતું. જો કે, એ દિવસે હું મારતાં મારતાં ઊઠી પણ ગઈ અને ‘કાર્લઆઈલ’ સ્ટેશન પહોંચી પણ ગઈ. એ પણ ટ્રેન ઊપડવાની સાત મિનિટ પહેલાં.

ધાર્યા પ્રમાણે રવિવારની એ સુંદર ઊજળી સવારે, સૂર્યદેવતા બરાબર ઊગી ગયાં હોવા છતાંયે રસ્તા સૂમસામ હતાં અને ટ્રેન-સ્ટેશન પર ચકલુંયે નહોતું ફરકતું. હા, ચકલાંનાં અવાજ જરૂર આવતાં હતાં.એ સ્ટેશન નાનું છે એટલે ત્યાં રાહ જોવા માટે એક જૂનું છાપરું અને તેની નીચે સ્ટીલની છ સીટ્સ છે. સીટ્સ ભીની હતી એટલે મેં ઊભા રહેવાનું નક્કી કર્યું. બે મિનિટ પછી માથાં પર એક ઠંડું ટીપું પડ્યું અને મને ચમકાવીને જગાડી ગયું. પડે જ ને! મને સીટ્સ જોઇને જ લાઈટ થઇ જવી જોઈતી હતી. વરસાદ તો પડ્યો નહોતો; સીટ્સ ઝાકળે જ ભીની કરી હોય. પછી તો સમયસર મારી ટ્રેન આવી અને એ ટ્રેન-લાઈન પરથી પસાર થતાં સવાર કેવી લાગે છે એ જાણવાનો સમય આવી ગયો. (હું વર્ક પર બસમાં જાઉં છું. ટ્રેન ભાગ્યે એકાદ વાર લીધી છે.) સૌથી પહેલાં તો અંદર જઈને મને આશ્ચર્ય થયું. એક ટીનેજર ચાર સીટ પર પહોળો થઈને ઊંઘતો હતો. અફકોર્સ! વેલકમ ટુ ‘આર્માડેલ લાઈન’. (વધુ માહિતી:  http://wp.me/p2frV9-15 અને http://tinyurl.com/kyda329)

જો કે, મને તો બર્ઝવુડ સ્ટેશનની રાહ હતી. પર્થમાં આખી રાત પાર્ટી કરવા માટે એક જ જગ્યા છે, બર્ઝવુડ કસીનો. ત્યાં નાઈટ-ક્લબ સવારે ચાર વાગ્યે બંધ થાય છે અને કસીનો ચોવીસ કલાક ખુલ્લો રહે. સાત વાગ્યાની એ ટ્રેન એ દિવસની પહેલી ટ્રેન હતી એટલે સ્વાભાવિક રીતે આખી રાતની પાર્ટી પછી હંગઓવર, સેમી-ડ્રંક ચહેરા તો જોવા મળવાનાં જ હતાં. ચાર છોકરાઓનું એક ગ્રૂપ મારી બરાબર બાજુમાં જ ગોઠવાયું. એટલે, પર્થ સ્ટેશન સુધી તો એમની ડ્રંક પાર્ટી-સ્ટોરીઝે મારું મનોરંજન કર્યું. :D

કન્વેન્શન સેન્ટર પર પિક-અપ સ્પોટ પર પહોંચતાં જ મારી બીજી ધારણા પણ સાચી પડતાં મેં જોઈ. ત્યાં બસની રાહ જોતું એક ગ્રૂપ ઊભું હતું અને તેમાં મોટાં ભાગનાં ઘરડાં ક્રોકેશિયન્સ હતાં અને બાકીનાં એશિયન્સ. આ વત્તા છૂટાં છવાયાં બેકપેકર્સ એ વેસ્ટર્ન ઓસ્ટ્રેલિયાનાં આખાં ટૂરિસ્ટ સીનનો સારાંશ છે. બસમાં છેલ્લે ચડ્યા છતાંયે મને નસીબજોગે વચ્ચેનાં ભાગમાં એક વિન્ડો સીટ મળી ગઈ અને બાજુની સીટ પણ ખાલી હતી એટલે મને મજા આવી. પણ, મજાનું આયુષ્ય ટૂંકું હતું. સામે એક પરિવાર એક નાના બાળક સાથે બેઠો હતો. પહેલાં તો બાળક ખોળામાં હતું પણ મારી બાજુની સીટ ખાલી જોતાં પત્નીએ ત્યાં શિફ્ટ થવાનું વિચાર્યું. કર્ટસી ખાતર શિફ્ટ થતાં પહેલાં મને પૂછ્યું અને સ્વાભાવિક રીતે જ હું એટલીયે નાલાયક નથી એટલે મેં “યા અફકોર્સ” જ કહ્યું. સ્મિત સાથે.  પણ, સવારનાં એ પહોરે ઓળખાણ કરવાનો કોઈ જ મૂડ નહોતો. એમનો પણ નહીં અને મારો પણ નહીં એટલે મ્યુચુઅલ ઇન્ટરેસ્ટ જળવાઈ રહ્યાં અને એ એક જ પ્રસંગ પછી મને તેમનાં મારી પાસે બેસવા વિશેની તમામ ફરિયાદો દૂર થઇ ગઈ.

અમારો પહેલો મુકામ ‘યોર્ક’ હતો. એ બહેન તો તરત ઊંઘી ગયા અને યોર્ક સુધી ઊંઘતાં રહ્યાં. હું પહેલાં પણ યોર્ક ગઈ છું એટલે એ રસ્તા પર થોડો સમય મેં પણ થોડી ઊંઘ ખેંચી જ લીધી. યોર્ક પર્થથી સવા કલાકનાં અંતરે છે. સાડા નવ આસ-પાસ અમે ત્યાં પહોંચ્યા અને અડધો કલાકનો અમારો બ્રેક હતો. ત્યાંની મેઈન-સ્ટ્રીટ પર બધાં પોત-પોતાની રીતે ફરતાં હતાં. મેં બહુ ભૂખ ન હોવા છતાંયે કંઇક ખાવાનું લેવાનું વિચાર્યું. મારો એ નિર્ણય પછીથી એકદમ સાચો પુરવાર થવાનો હતો. કેમેરા ઘણાં સમયે હાથમાં લીધો હતો એટલે થોડું વોર્મ-અપ કર્યું અને થોડાં ફોટોઝ ખેંચ્યાં. અડધી કલાકે બધાં સમયસર હાજર થઇ ગયાં અને બસ ઊપડી. બસ, અહીંથી જ વેસ્ટ-ઓસ્ટ્રેલિયન આઉટબેક એટલે કે, અંતરિયાળ વેસ્ટર્ન-ઓસ્ટ્રેલિયાની શરૂઆત થઇ ગઈ હતી. મેં અને પડોશીએ ત્યારે ઓળખાણ કરી. તેનું નામ સાતોકી હતું. સાતોકી અને તેનો પરિવાર (તેનો પતિ, બાળક અને બે ઘરડી સ્ત્રીઓ) જાપાનથી ફરવા આવ્યા હતાં. આટલી વાત કરીને સાતોકી ફરી ઊંઘી ગઈ અને ત્યારથી માંડીને રાત્રે પાછાં ફરતાં સુધી એ બસમાં ઊંઘતી જ રહી. મારાં ખભા પર અજાણતાં જ તેનું માથું પણ પડતું રહ્યું. શરૂઆતમાં એક-બે વાર તો બિચારીએ મને સોરી કહ્યું પણ પછી તેનેય સમજાઈ ગયું એ કેટલું પોઈન્ટલેસ હતું.

બસમાં ટાંકણી પડે તોએ અવાજ આવે એટલી શાંતિ હતી અને તેમાં બહારનો નજારો. ખૂબ લીલો અને સુન્દર હતો પણ લેન્ડસ્કેપ બહુ લાંબા અંતરાલ પછી બદલતાં એટલે મને પણ ઊંઘ આવે રાખતી હતી. યોર્કથી એકાદ કલાક દૂર અમારો બીજો મુકામ હતો રોડ પર ક્યાંક. ઇન મિડલ ઓફ નોવ્હેર. એક લાંબો સુંદર પટ ફૂલોથી છવાયેલો હતો. ડ્રાઈવરે અમને ત્યાં ઊતાર્યા અને એ પાર્કિંગ શોધવા ગયાં. એ આખા મેદાનમાં જ્યાં સુધી નજર પડે ત્યાં સુધી પીળાં અને લવેન્ડર કલરનાં ઝીણાં-ઝીણાં ફૂલોની જાજમ હતી. લવેન્ડર ફૂલોવાળો છોડ જમીનથી થોડો ઊંચો હતો એટલે એ ફૂલોની વચ્ચેથી તેમને કચર્યા વિના ચાલી શકાય તેમ હતું. આ રીતે મનમરજી પ્રમાણે ઊગેલા જંગલી ફૂલોનો આટલો મોટો પટ મેં પહેલી વાર જોયો હતો અને હું હજુ પણ અવાચક છું. ત્યાં પણ અમને અડધો કલાક અમારી રીતે ફરવા મળ્યું. પણ, એ જગ્યાએ અડધી કલાક ઓછી હતી. ત્યાં કલાક પણ ઓછી પડે! ત્યાંથી અમે રસ્તો ઓળંગીને સામેની તરફ ગયાં ત્યાં ગુડ્સ-ટ્રેઈનનાં અવાવરુ પાટા હતાં અને એ પાટાની નાનકડી પટ્ટી ઓળંગીને પાછળનાં પટમાં પણ ફૂલો જ ફૂલો. પણ, એટલામાં તો ડ્રાઈવરનો કોલ આવી ગયો અને અમારે જવું પડ્યું.

ત્યાંથી પછીનાં મુકામ સુધીનો રસ્તો બહુ રસપ્રદ હતો. મોટાં મોટાં ખેતારો અને મેદાનો એક પછી અમુક મેદાનો આખાં પીળાં ફૂલોથી છવાયેલાં હતાં. એ ફૂલોવાળાં મેદાન દૂરથી લાઈમ-ગ્રીન લાગતાં હતાં એટલે ડાર્ક ગ્રીન-લાઈટ ગ્રીન એમ પેચ દેખતાં અને વચ્ચે ક્યાંક અચાનક રેતીનાં ખારાં સૂકા પટ આવી ચડતાં. આવો વિરોધાભાસ કઈ રીતે શક્ય છે એ મને હજુ સુધી નથી સમજાયું. વચ્ચે અમુક ખેતરોમાં ક્યાંક ઘોડા અને ગાયો પણ દેખાઈ જતાં. એક ખેતરમાં મોટાં ચાર ઈમ્યુ જોયા હતાં. કાંગારૂ એ આખાં દિવસમાં મેં ક્યાંયે ન જોયાં તેનું આશ્ચર્ય છે.

આ તો થઇ બપોર સુધીની વાત. બપોર પછીની સફર માટે સ્ટે-ટ્યૂન્ડ!

આ વર્ષે પણ ગયા વર્ષની જેમ ક્રિસમસ પર કંઈ ખાસ નહોતું. બસ એક મિત્ર-એડમ ને ત્યાં તેનાં પરિવાર અને ફિઆન્સે સાથે લંચ અને ડિનર હતું અને મને એકસાથે અડોપ્ટ અને કિડનેપ કરવામાં આવી હતી :D એટલે કે, હું તેમનાં પરિવારનો ભાગ હતી અને મને ફોન અડવાની છૂટ નહોતી. બધું જ અટેન્શન તેમનાં માટે હતું અને તે વાજબી પણ હતું. મેં ક્રિસમસ ગિફ્ટ લેવાની ચોખ્ખી ના પાડી હતી. છતાં, એક ગિફ્ટ એડમ-વનેસ્સાએ અને બીજી ગિફ્ટ એડમના પેરેન્ટ્સ અને ભાઈ-બહેન તરફથી મળી હતી. :) એ દિવસે રાત્રે જો કે, હું ડિનર પછી તરત ઘરે દોડી આવી હતી. ત્યાં રોકાઈ નહોતી શકી. કેમ? કારણ કે, મારું બધું પેકિંગ બાકી હતું. બીજા દિવસે બપોરે (બોક્સિંગ ડે પર) મેલ્બર્નની ફ્લાઈટ હતી! હું અને મારી એક મિત્ર બપોરે ૪ વાગ્યે મેલ્બર્નની ફ્લાઈટ બોર્ડ કરવાનાં હતાં. એટલે કે, બપોરે દોઢ વાગ્યે ઘરેથી નીકળવાનું હતું અને એરપોર્ટ તરફ પ્રયાણ કરવાનું હતું.

પેકિંગ નહોતું થયું એમ કહું ત્યારે સમજવું કે, બેગ માળિયા પરથી ઉતારી પણ નહોતી. આ પરિસ્થિતિમાં કંઈ પણ ભૂલાય એ પોસાય તેમ નહોતું. છ દિવસનો સવાલ હતો અને ન્યૂ યર સેલિબ્રેશન મેલ્બર્નમાં થવાનું હતું (એટલે કે, પાર્ટી માટે તૈયાર થવાનું હતું અને વેનિટી-બેગ, સ્ટ્રેઈટનર વગેરે ભૂલાય તો ગજબ થાય). મેલ્બર્ન તરફ આગળ વધતા પહેલાં જરા ફલેશબેકમાં લઇ જાઉં. આ બધું ખૂબ અચાનક થયું હતું. હજુ મિડ-નવેમ્બરમાં તો હું ભારતથી પાછી આવી હતી. હું અને મારી મિત્ર સુઝાના લગભગ નવેમ્બર એન્ડમાં અમારી મેલ્બર્ન ટ્રિપ પ્લાન કરવા માટે ભેગા થયાં હતાં.

અમારો પ્લાન ખરેખર તો જાન્યુઆરીમાં ઓસ્ટ્રેલિયા-ડે લોન્ગ-વીકેન્ડ પર જવાનો હતો. ૩ દિવસ પબ્લિક હોલિડેનાં અને તે ઉપરાંત ૨ દિવસ અમે રજા લેવાનું વિચાર્યું હતું. અમે એક્સ્પીડીયા પર એ દિવસો માટે ફ્લાઈટ+હોટેલ ડીલ જોવા લાગ્યા. થોડી ઘણી ડીલ જોઈ. પણ, બાર વર્ષે એ બાવો બોલ્યો કે, મારી ઈચ્છા એવી છે કે, આપણે થોડાં વધુ દિવસો માટે જઈએ. ૫ દિવસ બહુ ઓછા પડશે કારણ કે, ૨ દિવસ તો આવવા-જવામાં જશે. હવે ત્યારે જ હું ભારત જઈને આવી હતી અને મારી એન્યુઅલ લીવનો ક્વોટા માઈનસમાં જતો હતો ત્યાં વધુ એન્યુઅલ લીવ તો ભૂલી જ જાઓ! અને ૨ દિવસથી વધુ પર્સનલ (સિકનેસ) લીવ લઉં તો મેડિકલ સર્ટીફીકેટ બતાવવું પડે એ ક્યાંથી કાઢું?! શક્ય જ નહોતું. પણ, એ સમયે મારાં મગજમાં બીજી એક વાત ચાલી રહી હતી.

મને એ દિવસોમાં ક્રિસમસ બ્રેકનાં ૮ દિવસ ક્યાંક જવાનું મન થતું હતું. એડવાન્સ બુકિંગ વિના ક્રિસમસ સમયે ક્યાંય જવું એટલે પૈસાનું પાણી જ છે એ ખબર હોવા છતાં. અને હું જાત પણ ખરી જો જાન્યુઆરીનાં મેલ્બર્ન ટ્રિપનાં પ્રોમિસ ન હોત તો. આ વિચાર પર મેં ૨ દિવસ કાઢીને પછી મન માર્યું. પણ, જ્યારે સુઝાનાએ વધુ દિવસોનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો ત્યારે મને મોકો મળ્યો. મેં કહ્યું કે, આપણે ક્રિસમસ બ્રેકનાં ભાવ જોઈએ તો ખરાં કેટલાં છે. આમ પણ ત્યારે મારી પાસે ૮ દિવસની રજાઓ છે અને તેણે પણ બહુ રજાઓ નહી લેવી પડે. તેને પણ વ્યાજબી લાગ્યું અને અમે તારીખો બદલીને જોવાનું નક્કી કર્યું. અને અમને બંનેને જોઈતું હતું એ થઈને રહ્યું! ભાવ સામાન્ય રીતે પીક-સીઝનમાં હોય તેટલાં ખરાબ નહોતાં. વળી, અમને ન્યુ યર મેલ્બર્નમાં સેલિબ્રેટ કરવા મળે અને અમારી ટિકિટ સાથે અમને ચેકડ બેગેજ ૨૩ કિલો પણ બોનસ મળતાં હતાં જે એકદમ પરફેક્ટ હતું (અને જાન્યુઆરીની ડીલમાં નહોતું મળતું). અંતે અમે બહુ વધુ વિચાર્યા વિના ત્યારે જ અબઘડી એ ડીલ ખરીદી લીધી.

પછી મોડેથી જ્યારે અમે ડિનર માટે બહાર જવાનું નક્કી કર્યું ત્યાં સુધી બંને સામાન્ય રહ્યાં. પણ, તેનાં ઘરેથી બહાર નીકળ્યા તેવાં રાડ પાડી ઊઠ્યાં. અમને માનવામાં નહોતું આવતું કે, અમે ૪ અઠવાડિયામાં મેલ્બર્ન જવા નીકળવાનાં હતાં. મારે આ વર્ષે યાદગાર ક્રિસમસ-બ્રેક જોઈતો હતો અને એ ખરેખર થઇ રહ્યું હતું. કોઈ પણ જાતનાં અગાઉ પ્લાન કર્યા વિના. પછી તો મેં મારાં માતા-પિતા અને અમારાં કોમન-ફ્રેન્ડ્સને આ વિશે મેસેજ કર્યા અને જેમને કહ્યું એ બધાંને થોડું અચરજ થયું. અચાનક આ શું, ક્યાં, કઈ રીતે? ક્રિસમસનાં દિવસે વાત-વાતમાં એડમનાં પપ્પા સામે વાત નીકળી ત્યારે તેમણે પણ હસીને કટાક્ષ કર્યો, “હા તારી મહિના પહેલાંની ટ્રિપનો થાક ઉતારવા માટે આ બીજી ટ્રિપની જરૂર તો પડે જ ને!” અને અમે બધાં હસી પડ્યાં.

અંતે તો ક્રિસમસની રાત્રે ઘરે આવીને પણ મેં પેકિંગ તો ન જ કર્યું અને આળસ કરીને બધું બોક્સિંગ ડેની સવાર પર મુલતવી રાખ્યું. જો કે, સવારે બહુ વાર ન લાગી અને અડધી કલાકમાં તો બધું પેક થઈને રેડી! ૨૩ કિલોનાં અડધાં પણ ન વપરાયાં. અમે મેલ્બર્ન જઈને તરત પહેલાં ૨ દિવસ બજારોમાં રખડવાનું વિચાર્યું હતું. એટલે, મેં કપડા ફક્ત બે જોડી નાંખ્યા હતાં. બાકીનાં બધાં મેલ્બર્નથી ખરીદવાનું વિચાર્યું હતું. આમ પણ, ત્યાં ખરીદી તો કરવાની જ હતી. એટલે જૂના કપડાં અહીંથી લઇ જઈને ત્યાંથી નવાં-જૂના બધાં પાછાં લાવવાનો કોઈ મતલબ નહોતો. શૂઝ પણ મેં ત્યાંથી નવાં લેવાનું નક્કી કર્યું હતું. એટલે,  બેગમાં શૂઝની એક પણ પેર હતી જ નહીં .જે કંઈ હું અહીંથી પહેરીને નીકળું, બસ તે જ. હેન્ડ-બેગમાં ફક્ત મારી કેમેરા-બેગ હતી. મારી બેગ ઊપાડીને કારમાં મૂકતી વખતે સુઝાનાનાં પપ્પાએ પણ કહ્યું હતું, “Wow! You are flying seriously light :D “. એ બહેન એક ભારેખમ બેગ, એક કેબિન બેગ અને એક મોટું એવું લેડીઝ પર્સ લઈને નીકળ્યાં હતાં. તે એટલું બધું શું લાવી હતી એ મને આજ સુધી નથી સમજાયું!

અમે સમયસર એરપોર્ટ પહોંચીને બેગ ચેક-ઇન કરાવી અને બોર્ડિંગ પાસ લઈને થોડાં આંટા માર્યા. સુઝાનાને ભૂખ લાગી હતી એટલે ‘ડોમ’ (વેસ્ટર્ન ઓસ્ટ્રેલિયાનું સ્ટારબક્સ) ગયાં અને ત્યાં સમય પસાર કરવા લાગ્યાં. મેલ્બર્નનો ઉત્સાહ અમને બંનેને ખૂબ હતો એટલે ત્યાં શું કરશું વગેરે વગેરે વાતોએ વળગ્યાં…

આગલી પોસ્ટમાં જણાવ્યું એ પ્રમાણે માર્ચમાં અચાનક જ અમે ઉત્તર ભારત ફેમિલી રોડ-ટ્રિપ કરી હતી. ટાઈમિંગની દ્રષ્ટિએ એ ટ્રિપ એકદમ પરફેક્ટ હતી. માર્ચ એટલે લગભગ વસંતની શરૂઆત થઇ ગઈ હોય. વળી, સ્કૂલી બચ્ચાંઓની પરીક્ષાઓ શરુ થઇ ગઈ હોય અથવા તો ખૂબ નજીક હોય એટલે ફરવા જવાવાળા બહુ ઓછા હોય.આમ, વાતાવરણ ખુશનુમા અને ભીડ ઓછી તેવું બને. વળી, ફેમિલિ ટ્રિપ હોય એટલે આમાં પડશે તેવા દેવાશે ન ચાલે. બુકિંગ વગેરેનો છેલ્લી ઘડીએ સામાન્ય કરતાં ત્રણ ગણાં પૈસા આપ્યા વિના મેળ ન પડે. પણ, સમય અમારા પક્ષમાં હતો એટલે બધું એક સાંજે 2 કલાકમાં જ નક્કી થઈને બુક પણ થઇ ગયું. રાજકોટથી અમદાવાદ ટ્રેન અને અમદાવાદથી ટ્રેન બદલીને પઠાનકોટ સુધીની અમારી સફર હતી. ત્યાર પછી પઠાનકોટથી ડલ્હૌઝી, ધરમશાલા અને અમૃતસરથી દિલ્હી એરપોર્ટ સુધી પ્રાઈવેટ ટેક્સીમાં, દિલ્લીથી અમદાવાદ વિમાન-યાત્રા અને અમદાવાદથી રાજકોટ બસ. તમામ બુકિંગની જવાબદારી ટૂર એજન્ટની હતી જેથી અમને ક્યાંય કંઈ તકલીફ ન પડે. બધી જ જગ્યાએ એડવાન્સ બુકિંગ અને સ્કેડ્યુલ. જો કે, ડેસ્ટીનેશન પર પહોંચી ગયા પછી અમારે કઈ રીતે દિવસ પસાર કરવો એ સમગ્રપણે અમારા હાથમાં હતું. એટલે, આ ટૂર સેમી-પ્લાન્ડ કહી શકાય.

---

રાજકોટથી અમદાવાદ જવા માટે અમારે વહેલી સવારે 5 વાગ્યે ઘરેથી નીકળવાનું હતું. રાબેતા મુજબ આગલી રાત્રે મોડેથી પેકિંગ કરવાનું શરુ કર્યા છતાં સવારે મારી બે બેગ્સ પેક થઈને તૈયાર હતી અને હું શાંતિથી કોઈ ઘાય-ઘાય કર્યા વિના આટા મારતી ‘તી. જ્યારે, મમ્મી 3 દિવસથી પેકિંગ શરુ કર્યું હોવા છતાં અંધાધૂંધીમાં હતી.  મને તો ખેર બહુ ફરક નહોતો પડતો તેનાંથી પણ પપ્પાની અકળામણ હાસ્યાસ્પદ હતી. હું તો ફક્ત બંનેમાંથી એકેની (ખાસ મમ્મીની) હડફેટે ન આવી જાઉં તેનું ધ્યાન રાખતી હતી પણ પપ્પાને મમ્મી ટિકિટ ભૂલી ન જાય તેની ચિંતા હતી. કદાચ તેણે મમ્મીને બે-ત્રણ વાર પૂછ્યું પણ હતું. અંતે અમે ટ્રેન-સ્ટેશન પહોંચ્યા અને પપ્પાએ મમ્મીને ટિકિટ્સ કાઢવાનું કહ્યું અને પત્યું! પાંચેક મિનિટ શોધ્યા પછી પણ ટિકિટ્સ ન મળી. ટ્રેન આવવાને થોડી જ વાર હતી એટલે પપ્પા ઘરે જઈને પાછાં આવી શકે તેટલો સમય નહોતો. આગલા દિવસે મારી એક ફ્રેન્ડ અમારા ઘરે રોકાઈ હતી અને અમે નીકળ્યા ત્યારે તે મારા ઘરે ઊંઘતી હતી. અમે તેને સવારે બારણું ખેંચીને નીકળવાનું કહી રાખ્યું હતું. અંતે તેને જગાડવાનું નક્કી કર્યું અને વિચાર્યું કે, તેને કહીએ કે આવીને ટિકિટ આપી જાય. મેં તેનો નંબર ડાયલ કર્યો અને તરત જ મમ્મી બોલી “મળી ગઈ. આ રહી” અને પછી તો અમે ફટાફટ પ્લેટફોર્મ પર પહોંચ્યા અને પાંચ મિનિટમાં તો ટ્રેન આવી પણ ગઈ. પછી તો અંદર જઈને ગોઠવાઈએ ત્યાં સુધી કોઈ કંઈ બોલ્યું નહીં અને પછી મમ્મી ઊંઘી ગઈ અને થોડો સમય ગોસિપ કરીને હું અને પપ્પા પણ ઊંઘી ગયા.

આપણી ટ્રેનોમાં એસી ડબ્બાઓનાં કાચ ટીલ્ટેડ હોય છે એટલે સવાર પડ્યા પછી પણ સૂરજ કેટલો માથે ચડ્યો એ તો ખબર જ ન પડે અને વહેલી સવારનો નજારો માણવાનું તો ભૂલી જ જાઓ. એક પણ રંગ સરખા દેખાય જ નહીં. બધું જ કથ્થાઈ લાલ! પણ, તેનાંથીયે વધુ ત્રાસદાયક એક વસ્તુ હતી એ અમારી સામે બેઠેલાં કોઈ દૂંદાળા વેપારી. વોલ્યુમ કંટ્રોલ નામની કોઈ વસ્તુ જ નહીં (ગળામાં પણ નહીં અને ગેજેટ્સમાં પણ નહીં) અને ડબ્બો એમનાં બાપનો હોય તેમ એકદમ ઊંચા અવાજમાં તેમણે પોતાની ટેબ્લેટ પર ભજન શરુ કર્યાં. પાછું એમને કંઈ કહી તો શકાય જ નહીં આપણાંથી નહીંતર સામે આપણે લેવાઈ જઈએ . એટલે સહેલામાં સહેલા રસ્તે મેં પપ્પા આગળ બળાપો ઠાલવ્યો અને અમે બંને થોડું હસ્યા. બાકી તેમનો ગોકીરો અમદાવાદ સુધી બંધ ન થયો. અંકલ! ભગવાને  હેડ-ફોન્સ તમને જોઈએ એ જોઈએ ત્યારે, અન્યોને નડ્યા વિના, સાંભળી શકો તેનાં માટે જ બનાવ્યા છે તો વાપરો ને! (આ વાંચતા તમામ અંકલ અને આન્ટીઓ માટે જનહિતમાં જારી) અંતે અમે અમદાવાદ પ્લેટફોર્મ પર ઊતર્યા અને પછીની ટ્રેન જ્યાં આવવાની હતી ત્યાં પહોંચીને તેની રાહ જોવા લાગ્યા. લગભગ ચાર કલાક જેટલી રાહ જોવાની હતી. પઠાનકોટવાળી ટ્રેનમાં ચડીને પછી શાંતિ જ રહેવાની હતી એક દિવસ સુધી એટલે અમે ત્રણે તેની કાગડોળે રાહ જોઈ રહ્યા હતાં.

સેકન્ડ ટીયર એસીમાં બેસવાનો સૌથી મોટો ફાયદો એ કે, બગીનાં દરવાજા પર ભીડ ન હોય. અમારું કમ્પાર્ટમેન્ટ બરાબર દરવાજેથી અંદર જતાં સૌથી પહેલું જ હતું. એ આખી મુસાફરી મેં મારી સીટ કરતાં દરવાજા પર વધુ કરી છે. સાંજ પડતી જોવાનો અને સાંજ પડી ગયા પછી પણ લગભગ અડધી-પોણી કલાક રહેલું અજવાળું રાજસ્થાનની ધરતી પરથી પસાર થતાં જોવાનું અદભુત હતું. ઉજ્જડ ખુલ્લા મેદાનો પરથી ચોખ્ખી દેખાતી ક્ષિતિજ પર વાદળ વિનાનાં આકાશમાં સૂર્ય બહુ સુંદર રીતે આથમ્યો હતો. પપ્પા એકાદ વખત બહાર આવ્યા હતાં અને બાકી એક અંકલ મારાં સામેનાં દરવાજે આવતા-જતા રહેતાં. પણ, તેઓ નિરુપદ્રવી હતાં એટલે શાંતિમાં ખલેલ ન પડતો. હું આકાશ સાવ કાળું થઇ ગયા પછી અંદર ગઈ. અમારા કમ્પાર્ટમેન્ટમાં રાત સુધી અમારા પરિવાર સિવાય કોઈ નહોતું. પણ, રાત્રે એક રાજસ્થાની પરિવાર એક સ્ટેશનથી ચડ્યો હતો. તેઓ પ્રમાણમાં મોડા ચડ્યા હોવાથી ત્યારે બહુ વાત કરવાનો સમય નહોતો. તેમની સાથે એક નાનું બાળક હતું અને તેમની બંને બર્થ ઉપર હોવાથી અમારી નીચેની એક બર્થ અમે તેમની સાથે બદલી લીધી. પછી તો બધાં ઊંઘી જ ગયા.

વહેલી સવારે બધાં ઊઠ્યા પછી તેમની સાથે વાત થવા લાગી. તેઓ બેંગ્લોર વસેલાં રાજસ્થાની વ્યાપારી પરિવારમાંથી હતાં. એ ભાઈ કંઈ વ્યવસાય કરતાં હતાં અને તેમનાં પત્ની ગૃહિણી હતાં. સાથે દોઢેક વર્ષની એક દિકરી હતી. મારો મુકામ તો જો કે એ આખો દિવસ લગભગ દરવાજા પર જ રહ્યો હતો. એ વહેલી સવારે મેં પંજાબની ટિપીકલ ધુમ્મસી સવારનો લ્હાવો માણ્યો હતો અને પછી તો ખુલ્લા ખેતરોમાંથી ટ્રેન પસાર થતી. ટ્રેનનો રસ્તો બહુ જ સીનિક હતો! હજુ ઠંડીનું જોર હતું એટલે ભરબપોરે પણ તાપ આકરો નહોતો. વચ્ચે એક વખત કોઈ નદી પર ખૂબ ઊંચા પુલ પરથી ટ્રેન પસાર થઇ રહી. ત્યારે તો બંને બાજુનાં હેન્ડલ પકડ્યા હોવા છતાં નીચે જોતાં મારું હૈયું થડકી ગયું હતું. નાના ગામોમાંથી ટ્રેન પસાર થતી ત્યારે ઘણી જગ્યાઓએ તો એમ લાગતું કે, હમણાં હાથ લાંબો કરીએ એટલે પેલાં ઘરને અડકી જવાશે. પંજાબમાં ઘરો પર પાણીની ટાંકીઓ નાના ફૂટબોલ આકારની, બાજ પક્ષીનાં આકારની, નાના ઘર, એરપ્લેન વગેરે વિવિધ આકારોની હતી! એ જોઇને પપ્પા અને મને બહુ ગમ્મત પડેલી. વસ્તીઓમાંથી ગાડી પસાર થતી ત્યારે ઘણાં છોકરા-છોકરીઓને મેં મારી તરફ આંગળી ચીંધીને કૈંક કહેતા જોયા હતાં. અને પછી તેમને ભાન થતું કે હું તેમની સામે જોઉં છું એટલે અમે એકબીજા સામે જોઇને હસતાં. મને હજુ નથી ખબર પડી કે, તેમને શું નવું લાગ્યું હશે. દરવાજા પર સતત ઊભા રહીને થોડો થાક કદાચ લાગ્યો હતો. પણ, જે નજારા જોવા મળ્યા પંજાબની પ્રાકૃતિક સમૃદ્ધિનાં તે અભૂતપૂર્વ છે.તેનાં ફોટોઝ આ શ્રેણીની અંતિમ ફોટો-પોસ્ટમાં મૂકીશ. (‘સિડની’ વખતે કર્યું હતું તેમ. જૂના જોગીઓને યાદ હશે.)

વચ્ચે વચ્ચે જ્યારે એકસરખા જ દ્રશ્યો આવતાં ત્યારે અથવા તો તરસ લાગે ત્યારે હું થોડી વાર અંદર સીટ પર જતી. થોડી વાર અમસ્તી જ બધાં સાથે બેસવા માટે પણ ગયેલી અને પછી કંટાળીને ફરી બહાર. બંને રાત્રે જમ્યા પછી હું મારી સાઈડ સીટનો પડદો પાડીને રીડીંગ લાઈટ ચાલુ કરીને વાંચતી એટલે બીજા કોઈને પ્રકાશને કારણે ખલેલ ન પડે. મેં સાથે ત્રણ બૂક્સ લીધેલી. ‘ચંદ્રકાંત બક્ષીની શ્રેષ્ઠ ટૂંકી વાર્તાઓ’, કનૈયાલાલ મુનશીની ‘પૌરાણિક નાટકો’ અને જાવેદ અખ્તરનો કાવ્યસંગ્રહ ‘લાવા’. તેમાં ટ્રેન-મુસાફરીની મારી સાથી તરીકે મેં ટૂંકી વાર્તાઓ પસંદ કરી હતી.  અંતે મોડી બપોરે અમે પઠાનકોટ સ્ટેશન ઊતરીને બહાર નીકળ્યા, ત્યાં અમારા ટેક્સી ડ્રાઈવર ‘રૂમી’  સાથે અમારી મૂલાકાત થઇ અને અમે અમારાં પહેલા મુકામ – ડલ્હૌઝી તરફ પ્રયાણ કર્યું…

પછીનાં દિવસે સવારે આનંદ અને હું સૌથી મોડાં ઊંઘવા છતાંયે સૌથી પહેલાં ઊઠીને અમારા ટેન્ટનાં ઓટલા પર બેઠા કૉફી પીતા હતાં. કંઈ વાત કરવાની જરૂર હતી નહીં એટલી શાંતિ હતી કારણ કે, કંઈ વાત કરવા જેટલું વિચારવાનો કે બોલવાનો નહોતો મૂડ કે નહોતી ત્રેવડ. શાંતિથી મારું ગરમ પીણું પીવાનું મન હતું અને એ સમજીને મને હેરાન ન કરે તેવા સાથી હોવાનું સુખ હતું. પિન્કી આન્ટીને કદાચ આગલી રાત વિશે ખાસ બહુ કંઈ યાદ નહોતું. પેલા ચાર છોકરાઓ (જેમાંનો એક હતો આદિત્ય સિંઘ) સૌથી પહેલાં નીકળ્યા બિકાનેર જવા માટે. પછી સવારની ભાગ-દોડમાં અમે  પેલા આન્ટી-અંકલનાં ગ્રૂપને પણ જતું જોયું. મિયા અને અમારી ચોથી સાથીનાં ઊઠ્યા પછી અમે ચારે સાથે નાસ્તો કર્યો અને મુન્નાભાઈ સાથે જેસલમેર તરફ પાછાં ફર્યા. રણની કડકડતી ઠંડી અમને અમારા બધી તરફથી પેક એવા ટેન્ટમાં બે બ્લેન્કેટની નીચે ઊંઘ્યા હોવા છતાં પણ લાગી હતી. આખી રાત સ્કોચ પીવા છતાં હેન્ગ-ઓવર જેવું ખાસ કંઈ હતું નહીં. જેસલમેરમાં સવારે થોડું ફર્યા પછી અમે અજમેર તરફ રવાના થયા. બપોરનો સમય તો લગભગ મિયા સાથે હવે આગળ શું કરવું છે તે વિચારતા ગયો. મિયા પહેલી વાર ભારત આવી હતી એટલે તેને તાજ મહેલ જોવો હતો તેવું તેણે મને બહુ શરૂઆતમાં કહ્યું હતું. જો તાજ મહેલ જ જોવો હોય તો જયપુર જવું અને ત્યાં બે-ત્રણ દિવસ રહેવું વ્યાજબી હતું. પણ, આનંદ અને અમારી ચોથી મિત્ર અમારી સાથે રહી શકે તેવી શક્યતા નહોતી કારણ કે, તેમનાં માટે કોલેજ પાછા ફરવું બહુ જરૂરી હતું. વધુ રજા પળાય તેમ નહોતી. વળી, તે દિવસથી એક અઠવાડિયામાં મારું રાજકોટ પહોંચવું પણ જરૂરી હતું કારણ કે, એક મિત્રનાં લગ્ન હતાં અને મિયાને ઇન્ડિયન વેડિંગનો પણ અનુભવ લેવો હતો. મેં તેનાં પર છોડ્યું હતું અને કંઈ નક્કી નહોતું થતું.

આટલા દિવસ પાછળ બેઠા પછી મને આગળની ડ્રાઈવર પાસેની સીટમાં બેસવાનું મન થયું અને આનંદે મારી જિદ્દ માનીને પાછળ મારી જગ્યાએ બેસવાનું રાખ્યું. પણ, થોડી વાર પછી વાતાવરણ બહુ વિચિત્ર થઇ ગયું. બિચારા મુન્નાભાઈને માટે કોઈ કંપની ન રહી. મિયા અને આનંદ પણ કંઈ તેટલા સારા ભળ્યા નહોતા એટલે અંતે બધાં કંટાળતા હતાં અને તે જોઇને મને પણ કંટાળો આવતો હતો. એ જોઇને થોડી વાર પછી મેં મારી જિદ્દ પડતી મૂકી અને ફરી બધાં પોતપોતાની જગ્યાએ ગોઠવાયા. સાંજ ઢળી પણ કોઈને કંઈ ખાવાની ઈચ્છા નહોતી. અમને ત્રણે છોકરીઓને જરા પણ ભૂખ નહોતી. આનંદ અને મુન્નાભાઈએ થોડી ચા પીધી અને અમે અજમેર તરફ આગળ જવાનું ચાલુ રાખ્યું. તેમણે જ્યાં ચા પીધી તે જગ્યાની આસપાસ થોડા પેટ્રોલપંપ વગેરે હતાં પણ પછી ઉજ્જડ રસ્તો શરુ થતો હતો. માઈલો સુધી ડાબે જમણે ગમે ત્યાં નજર કરો ત્યાં કંઈ જ ન દેખાય. તમારી ગાડીની હેડલાઈટ, થોડી વારે કદાચ એકાદું એકલું અટૂલું વાહન અને બાકી આકાશનાં તારા! થોડી વાર પછી વળી તારા પણ દેખાતા બંધ થયા. બંને બાજુએ લાંબા ઝાડની હારોએ બહાર આસાનીથી દેખાતાં તારાને ઢાંકી દીધાં.

આવામાં અચાનક ક્યાંકથી અજમેર શરીફની દરગાહ અને તેનાં વિશેની પ્રચલિત માન્યતાઓની વાત શરુ થઇ. તેમાંથી જ વળી આડે-સીધે રસ્તે ફંટાતી વાતો ધર્મ અને ધાર્મિકતા પર પહોંચી અને પછી આનંદ અને મિયાની કલાકોની ચર્ચા શરુ થઇ. મિયાનો ક્રિશ્ચન મત અને આનંદનો એગ્નોસ્ટિક મત પોતપોતાનો કક્કો ખરો કરવાનાં જબરા પ્રયત્નમાં હતાં. તેમાં વળી ક્યારેક હું પણ અંદર ઘસડાતી અને બહાર આવતી. ખાસ તો એટલા માટે કે, અમુક અમુક વખતે હું બંને માટે ટ્રાન્સલેટર હતી. એ આખી ચર્ચા ગજબ અકળાવનારી હતી. વેરાન અંધારા રસ્તા પર, જ્યારે તમે એક હાઈપ્ડ સ્પિરિચ્યુઅલ જગ્યા પર જતા હો અને મિત્રોથી છૂટા પડવાનો સમય નજીક આવતો જતો હોય ત્યારે મારાં જેવી વ્યક્તિનાં મગજમાં આ ચર્ચા કોઈ રીતે બેસતી નહોતી. વળી, બંને જે સબ્જેક્ટ મેટર એક્સપર્ટની જેમ દલીલો પર દલીલો કર્યે જતાં હતાં એ મને વધુ અકળાવતું હતું. મિયા સાથે દલીલ કરવી એ દીવાલ સાથે માથું ફોડવા જેવું હતું. એટ લીસ્ટ આનંદની દલીલો થોડી ઘણી પણ તાર્કિક હતી અને મિયા જે કહે તે એ ખુલ્લા મને સાંભળતો હતો. એટલું વળી સારું હતું કે, આનંદને હું ગુજરાતીમાં કંઈ પણ કહી શકતી હતી અને તે સાંભળીને મિયા મારી સાથે દલીલ કરવા બેસે તેની કોઈ શક્યતાઓ નહોતી.

અંતે બધાં થાક્યા. થોડી ઊંઘ કરી અને વહેલું આવ્યું અજમેર. મુન્નાભાઈનું કહેવું હતું કે, અમે પુષ્કરમાં રહીએ. પણ, બીજા દિવસે સવારે અમે આમ પણ અજમેર શરીફ જઈને ઉદયપુર પાછા જ ફરવાનાં હતાં એટલે અમારો એવો આગ્રહ હતો કે, અમે અજમેરમાં જ કોઈ હોટેલમાં રહીએ. અમારા આગ્રહને માન આપીને તેમણે અમને અમુક હોટેલ બતાવી પણ અંતે અમને ભાન પડી કે, મુન્નાભાઈની વાત સાચી હતી અને પુષ્કર તરફ અમે ફર્યાં. સૌથી પહેલાં તો પુષ્કરનાં એ ચડાણવાળાં રસ્તા સાથે જ અમે બધાં પ્રેમમાં પડી ગયા. એક જગ્યાએ ગાડી રોકીને અમે ઊંચાઈએથી અજમેરની ‘સિટી લાઈટ્સ’ જોઈ. મુન્નાભાઈ અમને ફરી એક જૂની હવેલીને રિનોવેટ કરીને બનાવેલી હોટેલમાં લઇ ગયાં. પણ, એ હોટેલ અમે રહ્યા હતાં તેમાંની સૌથી સારી હોટેલ હતી. એ હવેલીની વાત જ કંઈક જૂદી હતી. એ જોઇને આનંદ અને મારાં મગજમાં એક જ વિચાર આવ્યો કે, પહેલેથી મુન્નાભાઈની વાત માનવાની જરૂર હતી. જો એમ કર્યું હોત તો અત્યાર સુધીમાં જમીને પરવારી પણ ગયા હોત. એ હવેલીની કોમન એરિયાની બધી જ દીવાલો પર રાજસ્થાની શૈલીથી પેઇન્ટિંગ કરેલાં હતાં. રૂમ એકદમ મોટાં અને દરેક રૂમમાંથી એક બારી વચ્ચેનાં ચોગાનમાં ખુલતી હતી. દરેક રૂમ પર જૂની ઢબની સાંકળ અને મોટાં તાળા હતાં. પહેલા ત્રણ માળ રૂમ અને ઉપર ટેરેસ-રેસ્ટોરાં. તેમાંય વળી ભારતીય બેઠક અને નાના નાના પર્સનલ એરિયા જેવી ગોળાકાર ગોઠવણ.

રાત્રે દસ વાગ્યે રસોઈયાને ઊઠાડીને એ દિવસે અમે એ આખી ટ્રિપનું સૌથી સ્વાદિષ્ટ જમણ જમ્યા. (માઈન્ડ વેલ, અમે રાજસ્થાનમાં હતાં અને દરેક જગ્યાએ જમવાનું આઉટ ઓફ ધ વર્લ્ડ હતું! અને તેમાં આ સૌથી સારું હતું) એ રાત્રે મુન્નાભાઈ પાસે કોઈ દારૂ નહોતો અને તેઓ દારૂનાં બંધાણી હતાં જે મને ખબર નહોતી. વળી, અજમેર કે પુષ્કર ક્યાંય તેમને એ સમયે દારૂ મળે તેમ નહોતું. એટલે, જયે અમારી વોડ્કાની પોણી ભરેલી બોટલ તેમને આપી અને તેમનો ‘હેપી આર’ પૂરો કરાવ્યો. એ દરમિયાન અમે છોકરીઓએ સાથે ઉપર આગાસીમાં બેસવાનું નક્કી કર્યું. થોડી વાર પછી મિયા નીચે રૂમમાં ગઈ. અમે નીચે પાછા ફર્યાં ત્યાં સુધીમાં આનંદ અને મિયા બંને ઊંઘી ચૂક્યા હતાં. અમે પણ ઊંઘ્યા અને મોડું મોડું પડ્યું સવાર! અમે તૈયાર થઈને નાસ્તો કરીને સીધા અજમેર શરીફ ગયાં. હવે એ જગ્યાનો પ્રભાવ કહો કે, પછી ત્યાં આસપાસની ગરીબી અને લોકોની દારુણ પરિસ્થિતિ કે મારી એ સમયની મનઃસ્થિતિ. કારણ ગમે તો હોય મારું મન ખૂબ ઉદાસ થવા લાગ્યું અને અંદર જતાં સુધીમાં તો હું હીબકે હીબકે રડવા લાગી. ત્યાં અમે એટલો સમય લીધો કે, પછી તો જો રાત સુધીમાં ચિત્તોડ ગઢ જોઇને ઉદયપુર પહોંચવું હોય તો ક્યાંય બીજે જઈ ન શકાય. અમે સીધા ત્યાંથી ચિત્તોડ તરફ રવાના થયાં.

ચિત્તોડમાં મુન્નાભાઈએ એક કલાકમાં પાછા ફરવા કહ્યું હતું પણ ત્યાં પણ અમે અઢી-ત્રણ કલાકે પાછા ફર્યાં – એ મારાં પ્રતાપે! ત્યાં ચિત્તોડમાં કિલ્લાની આસપાસ આમ તેમ રખડતા બધાં ફોટા પાડતા હતાં ત્યારે અમને એક ઈન્ટરેસ્ટિંગ સીડી નજરે પડી અને તેનાં બીજા છેડે તાળું લગાવેલો એક દરવાજો હતો. અમે તે જગ્યાની આસપાસ ફરતાં હતાં તેવામાં એક માજી આવ્યાં. તેમની સાથે હું વાતો કરવા લાગી. તેમનું નામ અણછી (‘શ’ અને ‘છ’ વચ્ચેનો ઉચ્ચાર) હતું.  તેઓ અમને એ તાળાવાળાં દરવાજાની પેલે પાર લઇ ગયાં. તેમની પાસે ચાવી હતી. એ નાનું ઘર પણ અદ્ભુત હતું. એ ઘર ઉપર જેટલું દેખાતું હતું તેનાંથી બમણું અંદર હતું. ત્યાં કોઈ રહેતું નહોતું. ફક્ત એ બાઈ અને તેમનાં પૌત્રો સંધ્યા આરતી કરવા રોજ આવતાં. તેનાં કેટલાંક ઓરડાઓમાં તો ચામાચીડિયા રહેતાં હતાં. અમે પણ આરતી થયા સુધી ત્યાં રહ્યાં અને મોડા મોડા પાછા ફર્યાં.

બિચારા મુન્નાભાઈ અમારી રાહ જોઇને થાક્યા હતાં. ત્યાંથી નીકળ્યા પછી ઉદયપુર પહોંચીને અમદાવાદની સૌથી પહેલી બસ અમે પકડવાનાં હતાં. રસ્તામાં અચાનક અમને એક બોટલશોપ નજરે પડી. અને અમે ચારે માટે કિંગફિશર પ્રીમિયમની ૭૫૦ મિલીની એક એક એવી અમારા ચારે માટે ચાર બોટલ લીધી. પછી તો દરેક ચેક પોસ્ટ પર તેને પગ વચ્ચે છૂપાવવાનો વગેરે ઘટનાક્રમ ચાલ્યો. ઉદયપુર પહોંચ્યા પછી ગાડીમાંથી ઉતરવાથી માંડીને અમદાવાદની બસ પકડવા સુધીનાં સમયગાળા વિશે મને કંઈ જ યાદ નથી. અમે મુન્નાભાઈ સાથે બે ગ્રૂપ ફોટા પાડ્યા હતાં તેટલું યાદ છે બસ. એ સમયગાળો કેટલો હતો એ પણ યાદ નથી. બસ એટલું યાદ છે કે, રાત્રે અગ્યાર વાગ્યે મેં મારાં એક બહુ ખાસ મિત્રને ફોન કરીને કહ્યું હતું કે, “હું અને મારી એક મિત્ર કાલે સવારે પાંચ વાગ્યે વિદ્યાનગર આવીએ છીએ અમારી રહેવાની કોઈ વ્યવસ્થા કરી દે”. અને અમારા એ મિત્રએ તે વ્યવસ્થા કરી પણ ખરી. પાંચ વાગ્યે અમે જ્યારે વિદ્યાનગર પહોંચ્યા ત્યારે એ અમને બસ સ્ટેન્ડ પર લેવા આવ્યો હતો.

---

આફ્ટરમેથ:

વિદ્યાનગર પછી અમે રાજકોટ ગયા. એ એક મહિનામાં મિયા ગુજરાતીમાં ઘણું બોલતાં શીખી હતી. જેમ કે, “બંધ છે” “આવ આવ” “જાવા દે” વગેરે. “ઘેટું” બોલાવવાનાં અમારી ચોથી મિત્રનાં તમામ પ્રયત્નો સતત નિષ્ફળ ગયાં અને એ દરેક પ્રયત્ન પર અમે ખૂબ હસ્યા. કહે છે કે, Travelling together either makes it or breaks it. હું અને આનંદ વધુ સારા મિત્રો બન્યા અને તેનાંથી તદ્દન ઊલટું મિયાનું મોં પણ મને અકળાવવા લાગ્યું. હું સતત આનંદને કહ્યા કરતી કે, મિયાને મારી સાથે લાવવી એ મને ભૂલ જેવું લાગ્યા કરે છે. તેનાં મારાં પરિવાર તરફનાં ‘ટેકન ફોર ગ્રાન્ટેડ’ વાળાં એટીટ્યુડે તો મને કલ્પનાની બહાર અકળાવી હતી. ભારતથી પાછા ફર્યા પછી મિયા અને હું બિલકુલ સંપર્કમાં નથી અને આવીએ તેવી મારી કોઈ ઈચ્છા પણ નથી. મારા પર્થ પાછા ફર્યા પછીનાં લગભગ પાંચ દિવસ પછી આનંદ અને હું બહુ ઝગડ્યા. ગયા વર્ષનાં અંત સુધીમાં એ મારી ‘જ્યારે હું નાની હતી ત્યારે …’ વાળી વાર્તાઓનો એક ભાગ બનીને રહી જશે તેવી ખાતરી મને થઇ ચુકી હતી. મેં લગભગ તેનાં નામનું નાહી નાંખ્યું હતું. પણ, અમારા સદભાગ્યે લગભગ એક મહિના પહેલા અમે ફરી પાછા સંપર્કમાં આવ્યાં. શરૂઆતમાં બધું બહુ વિચિત્ર હતું. પણ, પછી જેમ વધુ વાત કરી તેમ જાણ્યું કે, એ એક વર્ષમાં અમે મોટાં થયા હતાં અને અંતે અમારી મિત્રતાની કિમત અમે અમારા મતભેદો કરતાં વધુ આંકી હતી. મને એ વાતની ખુશી છે કે, અમે એ સમજવા જેટલા મોટા થયાં!

અમદાવાદથી ઉદયપુરવાળા રસ્તા પર આબુ પછી એક જગ્યાએ હાઈ-વે પર આરામ માટે બસ રોકાઈ. સામે લાંબુલચક મેન્યુ હતું. પહેલા અમારું ધ્યાન બટેટા પૌંઆ પર ગયું અને અમે પૌઆ માંગ્યા. “પૌઆ નથી” “અમુલનું ચોકલેટ મિલ્ક?” “નથી” “ઉપમા?” “નથી” “તો છે શું?” “ચા, દૂધ, કોફી, ગાઠિયા અને કાચી સેન્ડવિચ ” તરત અમે ત્રણ એકબીજા સામે જોઇને હસ્યા. મિયા માટે ટ્રાન્સલેટ કર્યું ત્યારે એ પણ થોડું હસી. એય એક અજાયબી હતી! મારી સાથે ત્રણ સાવ અલગ સેન્સ ઓફ હ્યુમર વાળાં માણસો હતાં. ત્રણે એકદમ સતેજ અને એકદમ સ્પોનટેનિયાસ પણ પોતપોતાની રીતે. અમારા રાજકોટનાં મિત્રોની ટિપિકલ કાઠિયાવાડી (ઘણાં બધાં લોકલ કલ્ચરલ રેફરન્સીસવળી) સેન્સ ઓફ હ્યુમર અને મિયાની ઓસ્ટ્રેલિયન સેન્સ ઓફ હ્યુમર. વળી, એમાંય પાછું એવું હતું કે, રાજકોટવાળા બંનેને મિયાનાં કહેવાનું તાત્પર્ય થોડું સમજાવું એટલે તેમને સમજાઈ જાય પણ મિયાને આ બંને શું કહે છે અને એ જે કહે છે એ હાસ્યાસ્પદ શા માટે છે તે સમજાવવામાં આંખે રાતા પાણી આવે! જો કે, ઉદયપુર સુધી હું અને મિયા તો થાકને કારણે લગભગ ઊંઘમાં જ હતાં એટલે કોઈની બહુ વાતચીત નહોતી થઇ.

ઉદયપુર બસમાંથી ઉતરતાની સાથે રાબેતા મુજબ રિક્ષાવાળાઓએ લાઈન લગાવી અને આમેય અમને જગ્યાની કંઈ એવી બધી ખબર તો હતી નહીં એટલે અંતે એક રિક્ષાવાળાને પકડવાનો જ હતો. અમે અમારું વ્યક્તિનાં મોંનું જજમેન્ટ વાપરીને એક પર પસંદગી ઉતારી અને અમને સારી હોટેલ બતાવવાનું તેને કહ્યું. પહેલાં તેણે અમને બહુ વધુ પડતી લો બજેટ હોટેલ બતાવી અને અમને કોઈને કંઈ બહુ મજા ન આવી. પછી તેણે અમારો ટેસ્ટ જાણ્યો અને પોતાની સૂઝ વાપરીને એકદમ વેલ-મેઇન્ટેઇન્ડ અને વ્યવસ્થિત પણ નાની હવેલીઓને રેનોવેટ કરીને બનાવેલી હોટેલો બતાવી. અંતે અમે એક નાના પણ બહુ સુંદર વિસ્તાર પર પસંદગી ઉતારી. એ હોટેલ બરાબર લેકનાં કિનારે હતી. અમારા રૂમનાં બરાબર ઉપરનાં માળે અગાસી હતી. ત્યાં બેસીને બહાર જુઓ એટલે પાણી જ પાણી દેખાય. પાછળની તરફ એક સાંકડી ગલી, ડાબે એક બીજી હોટેલની અગાસી, સામે અને જમણે બસ પાણી જ પાણી!

પછી તો અમે એ આખા દિવસ માટે એ જ રિક્ષાવાળાને ભાડા પર રાખ્યો અને અમને ઉદયપુર ફેરવવા કહ્યું. બીજા દિવસે સવારે એ પોતાનાં કોઈ ઓળખીતા ટેક્સીવાળાને લઇ આવ્યો. અમે બધા ઓપ્શન્સ વિચારીને ભાવ-તાલ કરીને અંતે એક નિર્ણય પર આવ્યાં. ઉદયપુરથી કુંભલગઢ-રાણકપુર થઈને જેસલમેર, ત્યાંથી પુષ્કર-અજમેર અને ત્યાંથી ચિત્તોડગઢ થઈને પાછા ઉદયપુર. એ ડીલ પણ જોરદાર હતી. જે પૈસા લાગે તે ફક્ત રસ્તાનાં. પછી એ રસ્તા પર ફરવામાં તમે ૫ દિવસ લગાવો કે ૧૫ દિવસ એ તમારો પ્રશ્ન છે. આનો સૌથી મોટો ફાયદો એ કે, જો અમને કોઈ જગ્યાએ વધુ રોકાવાનું મન થાય કે કોઈ જગ્યા ગમી જાય તો ત્યાં વધુ સમય રોકાઈને તેને ભરપૂર માણવાની અમારી પાસે મુક્તતા હતી. તે અને ત્યાર પછીની બધી જ ડીલ કરવામાં હું અને આનંદ બે હતાં. બાકીનાં બેને અમારી પસંદગી પર ભરોસો હતો. એ રીતે જોઈએ તો આ ગ્રૂપ એકદમ પરફેક્ટ હતું. બે ચર્ચા-વિચારણા કરીને નિર્ણય લેવાવાળા અને બાકીનાં બે જેમને આ બધી બાબતોમાં બહુ ખબર નહોતી પડતી તે અમને અનુસરવાવાળાં. એ બંનેએ પોતાને પૂછીને બધાં નિર્યણ લેવાનો એવો કોઈ આગ્રહ નહોતો રાખ્યો અને આ ડાઈનેમિક અમારા ચારે માટે બેસ્ટ સાબિત થયું.

એ દિવસે પેલા રિક્ષાવાળા સાથે બપોરથી સાંજ અમે ફર્યા. ઉદયપુરનું મ્યુઝિયમ, મિનીયેચર આર્ટનો વર્કશોપ વગેરે જોઇને અમે અંતે બપોર/સાંજનું જમવાનું નક્કી કર્યું. એ રીક્ષાવાળો અમને કોઈ શોપિંગ સેન્ટરમાં લઇ ગયો. બધાંએ મેકડોનલ્ડ્સ પર પોતાની પસંદગી ઊતરી અને મેં બધાંની ઈચ્છા જોઇને નાછૂટકે હા પાડી. પનીર મહારાજા બર્ગરનું નામ જોઇને મને જરા હસવું આવ્યું. ત્યાર પછી મોડી સાંજે લેક પેલેસ હોટેલ વગેરે વગેરે જેનાં કિનારે છે તે લેકની એક બહુ સુંદર બોટ રાઈડ, ફરીને અમે હોટેલ તરફ પાછા જવા રવાના થયા. અચાનક અમને લાઈટ થઇ. દારૂ! અને અમને યાદ પણ બરાબર ટાઈમ પર આવ્યું – બોટલશોપ બંધ થવાની થોડી જ મિનિટો પહેલાં. અમે એક ૭૫૦મિલીની જ્હોની વોકર બ્લેક લેબલની બોટલ લીધી અને એક ૫૦૦મિલીની એબ્સોલ્યુટ વોડ્કાની. વોડ્કા લેવાનું કારણ એ કે, અમારી એ ચોથી મિત્ર એ દિવસે પહેલી વાર જ દારૂ પીવાની હતી અને અમારે એ જોવાનું હતું કે, તેનો એ અનુભવ સારો રહે. એ બોટલશોપ પર લાઈનમાં ઊભા રહેલાં બધાંમાં અમે ત્રણ જ છોકરીઓ હતી અને અમારી સામે જોઇને બધાં અમારી જ્હોની વોકરની બોટલ સામે ટગર ટગર જોતા હતાં.

પાછળથી અમે લોકો આ વાત પર બહુ હસ્યા. હોટેલ પર પહોંચીને અમે ચારેયે અમારા રૂમમાં ભેગાં થવાનું નક્કી કર્યું. એ રૂમ પણ પીસ ઓફ આર્ટ હતો. એમાં લાલ લાઈટ હતી. અમને બહુ રમૂજ પડી એટલે અમે ત્યાં બેસવાનું પસંદ કર્યું. બધા ફ્રેશ થઈને આવ્યા એટલે અમે ગ્લાસમાં બધાં માટે ડ્રિન્ક્સ બનાવવાનું શરુ કર્યું. એક ગ્લાસમાં વોડ્કા વિથ સ્પ્રાઇટ અને ત્રણમાં જેને જે પ્રમાણે અનુકૂળ હોય તેટલી માત્રામાં વ્હિસ્કી. એ પત્યું એટલે હું પેલા નવા નિશાળીયા બહેનને કહેવા જતી હતી કે, જરા ધીરે અને શાંતિથી પીજો. પણ, હજુ તો તેને કહેવા તેની સામે મો ફેરવું ત્યાં તો એ દેવીએ પોતાનો ગ્લાસ ખાલી કરીને ટેબલ પર મૂક્યો. હું, આનંદ અને મિયા હસી હસીને પાગલ થઇ ગયા. બસ, પછી તો એ દેવીને સૂવડાવવાનું કામ સૌથી અઘરું હતું. તેમણે આંસુ સારવાનાં શરુ કર્યા હતાં. જો કે, એક્સપેક્ટેડ હતું અને મને એ હેન્ડલ કરતાં બરાબાર આવડતું હતું. અંતે એ ઊંઘી પછી અમે ત્રણે અમારી રાત આગળ ચલાવી. થોડી વાર અગાસી પર પણ ગયા હતાં. બીજી વિકેટ ડાઉન થઇ મિયાની. પછી મારી અને આનંદની મહેફિલ ચાલી. એ દિવસે અમારાં એ ચોથા બહેનનાં દારૂની જેમ મારો પાર્વતી વેલીની પ્રસાદી ચાખવાનો પહેલો અનુભવ હતો. ;) એ જેમ મારી દેખરેખમાં હતી એમ હું આનંદની દેખરેખમાં હતી. બીજા દિવસે વહેલી સવારે અમે કુંભલગઢ તરફ પ્રયાણ કરવાનાં હતાં. એટલે, તેની તૈયારી કરી થોડી અને અમે પણ બહુ લાંબુ ખેંચ્યા વિના ઊંઘ્યા.

કુંભલગઢવાળા રસ્તા પર અમે એક જગ્યાએ હાઈવે પર ચા અને ગાઠિયા ખાવા રોકાયા. હું થોડા ગળું ખરાબ છે ને આમ છે ને તેમ છે તેવા સીન કરતી હતી પણ અંતે મારી હાંસી થઇ અને હુંયે શાંતિથી ગાઠિયા ખાવા લાગી. કુંભલગઢનાં પ્રવેશદ્વાર નજીકનાં ચોગાનમાં કોઈ ઉત્સવની શરૂઆત થઇ રહી હતી. ત્યાં અમુક લોકલ ગાવા-વગાડવાવાળાં અને નૃત્યાંગનાઓ ઊભાં હતાં. અમે તેમની નજીક ગયા અને તેઓ જે વગાડતાં હતાં તેનાં પર હું થોડું ડોલતી હતી. તેઓ જોતા હતાં. થોડી સેકંડ પછી એક ગાયકે મને મેદાનમાં સરખી રીતે નાચવા આવી જવા કહ્યું. મેં વ્યવસ્થિત ટૂરિસ્ટની જેમ ના પાડી. પછી થોડી વાર રહીને એમણે મને ફરીથી પૂછ્યું. હું ટેસથી ઊભી થઇ ગઈ. (મારો વાંક નથી. બીજી વખત પૂછો ‘ને મને રસ હોય તો હું બેશરમની જેમ ઊભી થઇ જ જવાની છું. ફોક ડાન્સ અને મ્યુઝિક હોય ત્યારે તો ખાસ! :D) પછી તો મેં એકલા થોડી વાર ઘૂમર પર ડાન્સ કર્યો અને પછી તેમની એક ડાન્સર સાથે મળીને કર્યો. તે જે કરે તે સ્ટેપ ફોલો કર્યા. બહુ મજા આવી. બાકીનાં ત્રણે ત્યાં ઊભા ઊભા પોતાનાં મનમાં “ટિપિકલ પ્રિમા” એવું વિચારીને હસતાં હતાં અને પછીનાં ત્રણ દિવસ સુધી સતત મારી મસ્તી કરવામાં આવી.

પછી તો અમે કુંભલગઢની ઊંચી ઊંચી દીવાલોને આશ્ચર્યથી જોતાં આમ-તેમ ફર્યા. તે જગ્યાની આસપાસની કથાઓ સાંભળી અને ૪-૫ કલાકે પાછા ફર્યાં. ત્યાર પછી રાણકપુરનાં જૈન મંદિરો જોયાં. બસ, આ સમય સુધીમાં અમારી ડ્રાઈવર સાથે પણ સારી એવી દોસ્તી જામવાની શરૂઆત થઇ ગઈ હતી. તેમનું નામ મુન્ના હતું. રસ્તા લાંબા હતાં અને આખા દિવસનાં પ્રવાસ. પણ, કારમાં મ્યુઝિકની મોજ હતી. અમારા પ્લે-લિસ્ટનાં અમુક મલ્ટિપલ ટાઈમ્સ રિપીટેડ ટ્રેકસ – ધ ડ્યુઅરિસ્ટનું વિશાલ દાદલાની અને ઈમોજીન હીપવાળું “માઈન્ડ્સ વિધાઉટ ફિયર” , હિમાંશુ દેવગણનું “ધ ઓઝાઈરિસ ફ્યુઝન” , ડેવિડ ગ્વેટ્ટા અને સિઆનું “ટાઈટેનિયમ” , ખુદા કે લિયેનાં “બંદેયા હો” અને “અલ્લાહ હૂ” વગેરે. હવે અમે અમારા સૌથી રસપ્રદ ડેસ્ટીનેશન તરફ આગળ વધી રહ્યા હતાં. જો કે, ત્યારે અમને કોઈ ખ્યાલ નહોતો કે જેસલમેર અમારા માટે આટલા પ્લેઝન્ટ સરપ્રાઈઝ લઈને આવશે!

….