ગયા બાર દિવસની રજાઓમાં મેં આ એક કામ સૌથી વધુ કર્યું છે. પુસ્તકો પકડીને બેસી રહેવાનું આખો દિવસ. પૈસાનાં આભારે થોડાં મહિનાથી એકલતાનું રૂપાંતર એકાંતમાં થતાં વાર નથી લાગી. મારી આ ઉંમરને મારાં બાળપણનું એક્સ્ટેન્શન બનાવવાનાં પ્રયત્નો સફળ થઇ રહ્યા હોય તેવું લાગે છે. બાળપણનું એક્સ્ટેન્શન એ શું વળી? Let me explain. આપણે બધાં જ્યારે નાના હતાં ત્યારે આપણામાંથી મોટાં ભાગનાંને મોટાં થવું હતું. આ મોટાં થવાનું સૌથી અગત્યનું કારણ એ કે, આપણને એમ હતું કે નાના છીએ તો મોટાંનું સાંભળવું પડે છે. પણ, મોટાં થયા પછી આપણે કોઈનું સાંભળવું નહીં  પડે અને મન ફાવે તેમ કરી શકીએ. Damn that was a trap! મોટાંઓએ ક્યારેય એ તો કળાવા જ ન દીધું કે, મોટાં થયા પછી એ બચ્ચા પર ભલે હુકમ ચલાવતાં હોય પણ પોતે ‘સોસાયટી’ નામનાં બિગડેડીનું સાંભળે છે અને વળી ઈનવિઝીબલ સ્કાયડેડી (ઉર્ફે ભગવાન) લટકામાં! એની વે એમનું જે થયું તે. હવે રહ્યાં બાકીનાં મોટાં લોકો જે બિગડેડી કે સ્કાયડેડી બેમાંથી  કોઈનું નથી સાંભળતાં. આમાંથી મોટાં ભાગનાંએ પરિસ્થિતિનું સાંભળવું પડે છે. મારો પણ એવો એક સમય હતો દરેકની જેમ. એકલા પડ્યા પછી સર્વાઈવલનાં પ્રશ્નએ અને જવાબદારીનાં ભારે ઘણું બધું ભૂલાવી દીધું હતું અને જે નહોતી ભૂલી તે ન કરી શકવાનાં રંજ સિવાય કંઈ થઇ શકે એમ નહોતું.

આવું લગભગ ૩ વર્ષ ચાલ્યું. પબ્લિક ટ્રાન્સપોર્ટની પરવશતા અને પૈસાની હંમેશની કટોકટી ભેગી થઈને નહોતી ક્યાંય જવા દેતી કે ન તો યુનીવર્સીટી કે કામ સિવાય કશું કરવા દેતી. પણ સમય અને સંજોગો ક્યારેય કોઈનાં સ્થાયી નથી રહેતાં. મારાં પણ બદલાયાં. ગાડી આવી ૬ મહિના પહેલાં. મેં ફરવાનું શરુ કર્યું. ભણવાનું પત્યું અને ફુલ-ટાઈમ કામ અર્થાત્ પૈસા આવ્યાં એટલે તેને વાપરી શકવાનાં સ્કોપ વધ્યાં. બાળપણે જે કંઈ નાનું, મોટું, ડાહ્યું, ગાંડું કરવાનાં અભરખા રાખ્યા હતા એ બધું કરવાનું શરુ કર્યું. શરૂઆત થઇ ચિક્કાર ચિક્કાર સોશીયાલાઈઝીંગથી. That’s what all the young people are doing here! તમે યુવાન હો તો તમને બધાં એ જ કહેશે. ગો પાર્ટી! હેવ ફન. આ સિલસિલો થોડાં મહિના ચાલ્યો પછી કંટાળો આવ્યો. બહુ કંટાળો. લાગ્યું કે, ‘ફન’ની વ્યાખ્યા તો દરેક બાબતની જેમ અહીં પણ એક વાડામાં બંધાઈ ગઈ છે. એક તો માંડ ૨ દિવસ અઠવાડિયાનાં મળતાં હોય તેમાંય જો ૧ દિવસ મોડાં ઉઠવાનું રાખું અને જો બીજો દિવસ વાદળછાયો નીકળ્યો તો પત્યું. ક્યાંયે બહાર નીકળી ન શકાય. વળી, મારાં વિચિત્ર મગજને એવા વહેમ છે કે, ૯ વાગ્યા સુધીમાં જો દિવસ શરુ ન થાયો તો પછી આખો દિવસ વેડફાયો. પછી મને કંટાળો જ આવે રાખે આખો દિવસ. આ ન પોસાય. એટલે ધીમે ધીમે સોશીયાલાઈઝીંગ બંધ કર્યું કારણ કે, એ પોઇન્ટલેસ લાગવા માંડ્યું. ૨૦માં વર્ષે જે કરવાની મઝા માણી એ કરીને હવે ધરવ થયો. ૨૧મા વર્ષે હું બદલાઈ. સમય કેટલો ઓછો છે તેનું ભાન રોજ રોજ થતું. કોને ખબર આ શરીર ક્યારે જવાબ દેવા માંડે. આંખ, હાથ, પગ આ બધું નકામું થાય તો? મારે કેટલું બધું કરવું છે! આ બધું કરવાનો સમય નહીં રહે તો? એકાંતે વિચારતી કરી અને મારી જાતથી મારે પોતાને શું જોઈએ છે તેનાં સાક્ષાત્કારથી વધુ ને વધુ નજીક.

મારી સાથે સમાન રસ કે પ્રવૃત્તિ શેર કરતાં મારાં મિત્રો નથી અહીં. હોય તો તેમનું પોતાનું ગ્રૂપ છે જેમાં તેઓ સક્રિય રહે છે. આનો એક મતલબ એ પણ થાય કે, હું જે મિત્રો સાથે સોશિયલાઇઝ કરતી હતી એ લોકો સાથે નકામી વાતો કરવી પડતી. અમુક અમુક વખત અમુક બકવાસ સાંભળીને મને એક-બે અડબોથ નાંખવાનું મન પણ થતું. Screw that. પણ, બેસ્ટ પાર્ટ એ છે કે, આ બધું અવોઈડેબલ છે. એ મેં કર્યું. પોતાને દિલથી ઈચ્છા થાય તે સિવાય ક્યાંયે જવાનું નહીં. પછી શરૂઆત થઇ મોજની. ખરી મોજની. હોઉં હું એકલી જ એટલે મારે જે કરવું હોય તે અન્યને ગમશે કે નહીં તેની તો જાણે ચિંતા જ નથી. એક દિવસ મન થયું તો સવારથી રાત ફ્રિમેન્ટલનાં લાઈટહાઉઝ પર ગઈ. ત્યાં કારમાં બેસી પગ લંબાવીને વાંચવાનું શરુ કર્યું. એક તરફ ઘૂઘવાતો સમંદર અને મોજાંનાં અવાજ અને બીજી બાજુ સૂસવાટા મારતાં પવનથી બચતી કારમાં બુક સાથે બેઠેલી હું. મોડી બપોરે થોડી ઊંઘ આવવાની શરુ થઇ. નો પ્રોબ્લેમ્સ! પાછલી સીટ પર પગ લાંબા કરીને શાંતિથી સુઈ શકું એટલી ઓછી હાઈટનું મને વરદાન છે. પબ્લિક પ્લેસ હતી. માણસો પણ ઘણાં હતાં. But, who cares? I certainly don’t. થોડી ઊંઘ કરી ઊઠીને ફરી બૂક. મન પડે ત્યાં સુધી બેસવાનું. કોઈ હેરાન ન કરે. અહીં ગમે ત્યારે ફોન કરીને હેરાન કરે તેવુંયે મારું કોઈ નથી. એવી જ રીતે ઘરથી લગભગ ૧૦ મિનિટનાં અંતરે થોડી ઝાડીઓ આવેલી છે. જંગલ જેવું. એ એક નેચરલ રિઝર્વ છે. સવાર બપોર સાંજ ગમે ત્યારે જાઓ માંડ ૩-૪ માણસો જોવા મળે આખા દિવસમાં. ત્યાં અંદર એક લેક છે. તેની પર નાની લાકડાની એક જેટી. આજુ બાજુ ફક્ત લીલોતરી, સામે પાણીનું તળાવ અને અવાજ ફક્ત પક્ષીઓ અને જંતુઓનાં. ક્યારેક એકાદું હેલીકોપ્ટર પસાર થતું હોય તો તે સંભળાય બસ. ત્યાં આખાં આખાં દિવસો કાઢ્યાં છે. પુસ્તકો વાંચું, ચાલતાં ચાલતાં ઠેકડા મારું, નાચું, ગીતો ગાઉં.

ફ્રીડમનો ખરો અહેહાસ થાય છે આજ કાલ. મન ફાવે ત્યારે હ્યુમાનિટીથી દૂર – in middle of nowhere. જ્યારે હ્યુમાનિટીમાં હોઉં ત્યારે ઈચ્છા પડે એ જ કરવાની સ્વતંત્રતા અભૂતપૂર્વ છે. નાની હતી ત્યારે મારે મન ફાવે ત્યારે મન ફાવે તે અને મન ફાવે ત્યાં વાંચવું હતું, નૃત્ય સારી રીતે શીખવું હતું, ગમે તે દોરવું અને પેઈન્ટ કરવું હતું અને આ બધું કોઈની ટક-ટક વિના. કોઈનાં જજમેન્ટ વિના. આ બધું પૈસા નહોતાં ત્યારે શક્ય નહોતું. પુસ્તકો ખરીદવા પૈસા જોઈએ, સુંદર જગ્યાઓએ ઈચ્છા પડે તેમ જવા માટે ટ્રાન્સપોર્ટની સ્વતંત્રતા જોઈએ, પેઈન્ટ કરવા અને દોરવા માટે સામાન ખરીદવો પડે. પૈસા આવ્યાં પછી શરૂઆતમાં અમુક મેં એવું થોડું કર્યું જે મેં અત્યાર સુધી યુનીવર્સીટીમાં સ્ટુડન્ટ લાઈફમાં મિસ કર્યું. પાર્ટીઝ  એન્ડ સોશીયાલાઈઝીંગ. તેનો એક નિશ્ચિત સમય હતો. એ સમય પૂરો થઇ ગયો. I am over it. પણ, હવે સેટલ બેટલ થવાનાં મને કોઈ અભરખાં નથી. મારે બસ કામ કરવું છે. ક્રિએટિવ કામ. એ ક્રિયેશન ભલે ગમે તેનું હોય. રંગોનું, મૂવમેન્ટ્સનું કે શબ્દોનું. બાળક તરીકે મારે હંમેશા આ બનવું હતું. પણ, થોડો સમય જીવન થોડું વેર વિખેર થઇ ગયું.  અંતે મારાં બાળપણનું કંઈ પણ કરવાનું, કંઈ પણ પહેરવાનું, ક્યાંય પણ જવાનું, ગમે ત્યારે જવાનું, ગમે તેની સાથે જવાનું, ગમતાં લોકોને જ મળવાનું અને ગમતું કામ જ કરવાનું, આ સ્વપ્ન સાકાર કરી શકવાની સમર્થતા આવી. જે એકલતા અહીં ત્રણ વર્ષ ખટકી તેની તબદિલી એકાંતમાં થઇ ગઈ. એકાંત ગમે છે મને. ભલે ક્યારેક એકલતા સાલે તો પણ આ સ્વતંત્રતા હું કોઈ પણ કિંમતે જતી ન કરું. અજાણ્યાં લોકો વચ્ચે રહેવાનો આ સૌથી મોટો ફાયદો છે. Nobody is watching you. Nobody cares. You have the ability to have a social secret life if you want. You can surprise yourself. Do things you never thought you would. You can change every day. Every hour. You can be a different person to every next person you meet.

Dance, draw scenaries, draw naked people, shout, scream, be quite, talk, don’t talk, show the middle finger, show sympathy, laugh, cry, decide never to cry, get angry, sing your songs, get drunk, get laid, stop talking to people, love, hate, be loved, be hated, watch strippers, read philosophy, read Ghalib, read Dostoevsky, watch porn, listen to Nusrat Fateh Ali, listen to cheezy bollywood, call friends, sleep at 10pm, sleep at 6am, jump in water, break a bone, switch off phone, go places, stay home, watch, read, listen, eat, drink, think, analyze … Endless possibilities. Find yourself!